Błogosławieni: ks. Józef Czempiel i ks. Emil Szramek

Z e-ncyklopedia

Represje wobec duchowieństwa w czasie okupacji

ks. Styra Franciszek
obóz w Dachau, maj 1945

W przeddzień wybuchu II wojny światowej diecezja liczyła 489 księży. Prześladowania, jakie spotkały duchowieństwo, mocno przerzedziły jego szeregi. Wśród 72 księży, działaczy plebiscytowych i powstańczych, których wybuch wojny zastał przy życiu, aż 41 było represjonowanych. Wielu uratowało życie przenosząc się dobrowolnie lub pod przymusem na teren Generalnej Guberni. W sumie, aż 157 księży i kleryków zostało dotkniętych różnego rodzaju represjami, w wyniku których 45 z nich poniosło śmierć: w obozach koncentracyjnych, 5 zostało rozstrzelanych, 2 zginęło w czasie działań wojennych, 7 zmarło jako ofiary wojny, 5 zginęło w więzieniach, 26 przeżyło obóz koncentracyjny, 15 czasowo przebywało w obozach koncentracyjnych, 50 czasowo przebywało w więzieniach, 34 otrzymało zakaz urzędowania, 33 wysiedlono do Generalnej Guberni, 12 uciekło za granicę w obawie przed prześladowaniami.


Bł. Józef Czempiel (1883-1942)

Czempiel Jozef 2.jpg

W okresie międzywojennym był znanym na Śląsku kontynuatorem akcji abstynenckiej, propagowanej wcześniej przez ks. Jana Kapicę, a także cenionym działaczem społecznym i narodowym, szanowanym duszpasterzem – proboszczem robotniczej parafii Wniebowzięcia NMP w Chorzowie, wychowawcą nowych pokoleń księży. Wiedząc, że jest poszukiwany przez gestapo, we wrześniu 1939 roku - po przejściu frontu - powrócił mimo to do parafii, aby dalej służyć wiernym, powierzonym jego opiece przez biskupa. Zginął w Dachau, w tzw. transporcie inwalidów 4 maja 1942. Jego imię nosi Dom Księży Emerytów w Katowicach, którego najstarsi mieszkańcy pamiętali osobiście, a niedawno zmarły biskup Ignacy Jeż (+ 16 październik 2007) – za odprawienie mszy św. za zmarłego ks. Czempiela został zesłany do obozu koncentracyjnego w Dachau. Błogosławiony Józef Czempiel jest wzorem dla wszystkich kapłanów śląskich, zwłaszcza proboszczów i wiernych, bez względu na konsekwencje jakie mogą spotkać ofiarnych duszpasterzy .

Bł. Emil Szramek (1887-1942)

SZRAMEK.JPG

Kilka miesięcy wcześniej w obozie w Dachau zginął ks. Emil Szramek, proboszcz parafii Niepokalanego Poczęcia NMP w Katowicach. W okresie międzywojennym pierwszy budowniczy katedry, kanclerz Kurii Administracji Apostolskiej. Z zamiłowania był koneserem sztuki, bibliofilem, znanym w kołach naukowych - nie tylko na Górnym Śląsku - historykiem Kościoła i znawcą folkloru. Mógł uniknąć obozu, gdyby przeniósł się zgodnie z decyzją władz okupacyjnych na teren Generalnej Guberni. Został wtrącony za druty obozowe w kwietniu 1940 roku. W Dachau, na ostatnim przystanku drogi krzyżowej, był niekwestionowanym przywódcą księży śląskich. Podnosił więźniów na duchu, głosił kazania, w których dawał wyraz nadziei na odrodzenie Polski. Wobec prześladowców zachowywał się z godnością i spokojem. 13 stycznia 1942 został zamordowany na izbie chorych strumieniami lodowatej wody.

Bibliografia

Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939-1945, red. W. Jacewicz, J. Woś, z. III, Warszawa 1978, s. 146-216; H. Meixner, Ks. Dziekan Józef Czempiel - duszpasterz, działacz społeczny i narodowy, Chorzów 1991; Jerzy Myszor, Dlaczego zginął ks. Emil Szramek? [w:] Victor -quia Victima. Ksiądz Emil Szramek (1882-1942), red. E. Szczotok, A. Liskowacka, Katowice 1996, s. 59-68; Olszar Henryk, Straty śląskiego duchowieństwa wojskowego i cywilnego (1939-1945). Przyczynek do strat inteligencji śląskiej, [w:] Wojskowa służba śląskich duchownych w latach 1918-1980, red. Z. Kapała, J. Myszor, Katowice 1999, s. 138-148; H. Olszar, Wczoraj i dziś Kościoła Katowickiego - eksterminacja duchowieństwa diecezji katowickiej w latach 1939-1945, WA 1994, nr 9, s. 515-519.


Cd: Represje wobec duchowieństwa w okresie PRL | Powrót do spisu treści