Św. Dorota, dziewica i męczennica
Postać św. Doroty nie jest historycznie udokumentowana. Brak dokładnego opisu jej życia. Jedyna wzmianka o męczeństwie znajduje się w "Martyrologium Romanum": W Cezarei w Kapadocji rocznica zgonu św. Doroty, dziewicy i męczennicy. Z wyroku Suprycjusza, namiestnika tej prowincji, najpierw dręczono ją w katowni, potem bito bardzo długo pięściami, a w końcu skazano na ścięcie mieczem. Na widok jej męczeństwa nawrócił się na wiarę Chrystusową młody mówca imieniem Teofil. Zaraz też męczono go okrutnie w katowni, następnie ścięto mieczem. Męczeństwo św. Doroty przypada ok. 303 roku, podczas prześladowania chrześcijan za rządów cesarza Dioklecjana.
Opis męczeństwa św. Doroty - jak głosi legenda - jest pełen cudownych wydarzeń. Kilkunastoletnia Dorota, wychowana w chrześcijańskiej rodzinie w Cezarei Kapadockiej, została wezwana przez namiestnika cesarskiego, by oddała hołd bożkom pogańskim i złożyła im ofiarę. Gdy odmówiła, wyznając, że czci tylko jednego Boga, została poddana torturom. Męczona - modliła się i wołała, że nie boi się krótkotrwałych tortur ani utraty życia, boi się natomiast narazić na wieczne potępienie. Wówczas przyprowadzono do niej dwie siostry, Chrystę i Kallistę, które wyparły się wiary i nakłaniały ją do tego samego. Stało się jednak inaczej. Św. Dorota nawróciła siostry i obie z radością przyjęły cierpienia i męczeńską śmierć. Dorota została poddana kolejnym wyszukanym torturom. Mówiła oprawcom, że cieszy się na spotkanie z Chrystusem, jej Boskim Oblubieńcem, w którego rajskim ogrodzie kwitną przepiękne lilie i róże oraz dojrzewają wspaniałe owoce. Słyszący te słowa adwokat Teofil, drwiąco stwierdził, że uwierzyłby w Chrystusa, gdyby z Jego raju przysłano mu świeże kwiaty. Niespodziewanie obok św. Doroty pojawił się anioł w postaci dziecka z dużym koszem, w którym znajdowały się piękne jabłka i świeże róże, pomimo, że był to czas zimy. Fakt ten spowodował nawrócenie Teofila, który również dostąpił łaski męczeństwa.
Powyższa legenda została wykorzystana przez ikonografię chrześcijańską, która przedstawia św. Dorotę w towarzystwie anioła z koszem kwiatów i owoców albo z trzema jabłkami i trzema różami. Inne atrybuty to korona, krzyż, lilia, miecz, palma męczeństwa. Św. Dorota jest patronką m.in. młodych małżeństw, ogrodników i górników. Jest jedną z Czternastu Świętych Wspomożycieli. Ze średniowiecza pochodzi pieśń hagiograficzna Doroto, cna dziewko czysta, utwór spisany prawdopodobnie ok. 1420 roku. Postać św. Doroty widnieje na tarczy herbowej miasta Wrocławia.
- Wspomnienie liturgiczne przypada 6 lutego.
Bibliografia
M. Banach, Szli święci przez Polskę, Warszawa 1954; Polscy święci, red. J. Roman, Warszawa 1984.
