Wspomnienie Wszystkich Wiernych Zmarłych (Zaduszki)

Z e-ncyklopedia
Cmentarz w Chełmie Śląskim
Cmentarz w Chełmie Śląskim

Wspomnienie Wszystkich Wiernych Zmarłych Kościół obchodzi 2 listopada i w tradycji polskiej dzień ten jest nazywany Dniem Zadusznym lub inaczej zaduszkami. To wspomnienie wprowadził opat benedyktynów w Cluny we Francji, św. Odilon (Odylon). On to w 998 roku zarządził modlitwy za dusze wszystkich zmarłych w dniu 2 listopada. Termin ten i sama idea szybko rozprzestrzeniły się we Francji, Anglii, Niemczech, Italii. W XIII wieku zwyczaj ten w Kościele rzymskim stał się powszechny. W XV w. wytworzył się u dominikanów w Walencji zwyczaj ofiarowania w dniu 2 listopada trzech Mszy św. przez jednego kapłana. Papież Benedykt XIV w 1748 roku rozszerzył ten zwyczaj na całą Hiszpanię. W 1915 roku podczas I wojny światowej, papież Benedykt XV na prośbę opata - prymasa benedyktynów pozwolił kapłanom całego Kościoła odprawić w tym dniu trzy Msze św.: jedną w intencji przyjętej od wiernych, drugą w intencji wszystkich wiernych zmarłych, a trzecią w intencji papieża. Zwyczaj ten nie jest traktowany jako obowiązek. Kościół w tym dniu wspomina zmarłych pokutujących za grzechy w czyśćcu. Chodzi więc o tych, którzy nie mogą wejść do nieba, gdyż mają pewne długi do spłacenia Bożej sprawiedliwości. Prawdę o istnieniu czyśćca Kościół ogłosił jako dogmat na soborze w Lyonie w 1274 roku i na XXV sesji Soboru Trydenckiego (1545-1563), w osobnym dekrecie o czyśćcu. Nabożeństwo do dusz czyśćcowych było i jest bardzo żywe. Świadczą o tym uroczyście urządzane pogrzeby, często zamawiane Msze św. w intencji zmarłych. W Kościele rzymskim powszechne są Msze św. gregoriańskie, których zwyczaj pochodzi od papieża Grzegorza I Wielkiego (30 Mszy św. odprawianych przez kolejne 30 dni w intencji zmarłej osoby). W Polsce istnieje zgromadzenie Sióstr Wspomożycielek Dusz Czyśćcowych, założone przez błogosławionego o. Honorata Koźmińskiego - kapucyna. Na Rusi jeszcze w XIX wieku obchodzono zaduszki 4 razy do roku.

  • Kult zmarłych występował u wszystkich ludów, u Słowian także. Przykładem są tu dziady, rozsławione przez Adama Mickiewicza, z przywoływaniem duchów i z przeznaczoną dla nich ucztą obrzędową. Dziady odprawiane były jeszcze w XIX wieku w niektórych regionach Litwy, Prus i Kurlandii oraz na wschodnich rubieżach Polski. Obrzęd ten stał się inspiracją wielkiego poematu narodowego pod tym właśnie tytułem.

Bibliografia

Za: Józef Rydzewski, Uroczystość Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny, [w:] [1]; Z. Gloger, Encyklopedia Staropolska [2]