Witos Wincenty

Wincenty Witos (1874-1945), polityk

Urodził się 22 stycznia 1874 w Wierzchosławicach niedaleko Tarnowa, w ubogiej rodzinie chłopskiej. Jego rodzice posiadali chałupę i dwie morgi ziemi. Był wybitnie zdolny przez co ukończył szkołę ludową, a później samokształceniem w bardzo trudnych warunkach nabył poważny zasób wiedzy. Młodo wstąpił do Stronnictwa Ludowego. Następnie został wybrany wójtem gminy, piastował ten urząd przez przeszło dwadzieścia lat i uporządkował wszystkie sprawy gminne. Wybudował Dom Ludowy i założył Kółko Rolnicze. W 1901 roku został wybrany radcą powiatowym w Tarnowie. W 1907 roku wybrany zastępcą do Rady Państwa w Wiedniu, a w 1908 roku w okręgu tarnowskim wybrany został na posła do Sejmu Galicyjskiego. W 1911 roku został wybrany do austriackiego parlamentu, gdzie zasiadał aż do upadku Austrii w 1918 roku. W parlamencie zasłynął jako świetny mówca z niezwykłą logiką i otwartością. W 1912 roku, gdy nadszedł rozłam w Stronnictwie Ludowym, Witos założył Stronnictwo „Piast”. W 1915 roku udał się do Szwajcarii, gdzie poznał Henryka Sienkiewicza. Od 1918 roku Witos był posłem w Sejmie Rzeczypospolitej. Został też prezesem klubu ludowego i komisji rolnej, walczył o przeprowadzenie reformy rolnej.

W 1920 roku został wybrany premierem rządu, który zorganizował obronę Warszawy i doprowadził do zwycięstwa nad bolszewikami. Następnie jeszcze dwa razy został premierem w 1923 roku, po rządach Władysława Sikorskiego i w 1926 roku, ale niestety ustąpił po zamachu Piłsudskiego (Przewrót majowy). Za opozycję w stosunku do Piłsudskiego Wincenty Witos został aresztowany w 1930 roku i więziony w wojskowym więzieniu w Brześciu n. Bugiem. W słynnym „procesie brzeskim” został skazany na półtora roku więzienia, utracił prawa obywatelskie na okres pięciu lat, a także odebrano mu urzędy i odznaczenia jakie otrzymał we wcześniejszych latach. Po rozmowie z przyjaciółmi, którzy bali się o jego życie, wyjechał za granicę. W 1931 roku został demonstracyjnie wybrany prezesem Stronnictwa Ludowego. Poza granicami państwa spisał swoje wspomnienia. Na kilka miesięcy przed wybuchem wojny w 1939 roku wrócił do kraju, gdzie został aresztowany, a następnie wypuszczony z więzienia ze względu na zły stan zdrowia. We wrześniu 1939 roku został ranny odłamkiem bomby niemieckiej. Pozostał pod okupacją niemiecką. Po zakończeniu okupacji odmówił wejścia do rządu komunistycznego. Zmarł 31 października 1945 w Krakowie. Został pochowany w Wierzchosławicach.

Bibliografia

H. Glass, W pracy i walce. Życiorys szesnastu wybitnych Polaków XX wieku, Londyn 1978; M. P. Deszczyński, Wincenty Witos, Warszawa 2009; A. Zakrzewski, Wincenty Witos, Warszawa 1985; J. Sałkowski, Wincenty Witos, Warszawa 1998.