Skrobol Anzelm

Z e-ncyklopedia

Skrobol Anzelm (1931-1990), proboszcz parafii NSPJ w Jastrzębiu Zdroju

Urodził 2 marca 1931 w Kleszczowie (powiat rybnicki), w rodzinie robotniczej Franciszka i Katarzyny z d. Skrobol. Wykształcenie wyższe teologiczne uzyskał w Wyższym Śląskim Seminarium Duchownym w Krakowie. Święcenia kapłańskie przyjął 5 czerwca 1955.

Pierwszą placówką ks. Skrobola miała być parafia w Gierałtowicach, jednak wobec sprzeciwu Wydziału do Spraw Wyznań Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach [wówczas Stalinogród], pracę duszpasterską rozpoczął jako wikary parafii Bożego Ciała w Jankowicach Rybnickich. Funkcję wikariusza pełnił później w parafii NSPJ w Niedobczycach (od 30 stycznia 1956), św. Marii Magdaleny w Radlinie III (od 1 września 1958) oraz w parafii katedralnej Chrystusa Króla w Katowicach (od 31 sierpnia 1961). W grudniu 1968 roku bp Herbert Bednorz zamierzał mianować go proboszczem parafii w Mysłowicach, ale Wydział do Spraw Wyznań zgłosił zastrzeżenie. W uzasadnieniu podano, iż „w swojej dotychczasowej działalności wykorzystywał ambonę nie zawsze zgodnie z jej przeznaczeniem, tzn. poruszał sprawy nie związane z kultem religijnym. Ponadto organizował zgromadzenia publiczne nie mając zezwolenia władz.(...) nie gwarantuje właściwej postawy obywatelskiej na stanowisku proboszcza proponowanej parafii”.

Z dniem 21 lutego 1969 ks. Skrobol został przeniesiony do parafii NSPJ w Jastrzębiu Zdroju. Początkowo pełnił funkcję wikarego kooperatora, od czerwca 1969 roku wikarego ekonoma, a od września 1970 roku proboszcza (wcześniej władze świeckie nie zatwierdziły go na tym stanowisku). Pod koniec sierpnia 1973 roku, bp Herbert Bednorz mianował ks. Skrobola dziekanem dekanatu jastrzębskiego. Jako proboszcz, dziekan, a od 1972 roku członek Komisji Synodalnej Kurii do Spraw Budownictwa Sakralnego (działającej w ramach Komisji Liturgicznej), zaangażowany w budowę kościołów na terenie Jastrzębia Zdroju.

W lipcu 1969 roku rozpoczął prace przy urządzaniu czwartej salki katechetycznej w parafii NSPJ i mimo sprzeciwu Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Wodzisławiu Śląskim oraz nakazu wstrzymania prac, salkę oddał do użytku. Od 1970 roku wraz z górnikami bezskutecznie zabiegał u władz o zezwolenie na wybudowanie kościołów na terenie nowo powstałych osiedli w Jastrzębiu. Wobec niezmiennego stanowiska władz z jego inicjatywy w ciągu dwóch miesięcy na posesji Zofii i Józefa Szotek (os.„Przyjaźń”) wzniesiono budynek gospodarczy, który potajemnie przystosowano do sprawowania kultu religijnego; 14 listopada 1971 ks. Skrobol dokonał poświęcenia tejże kaplicy pod wezwaniem św. Józefa Robotnika. Kilka dni później (19 listopada) został wezwany do Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Wodzisławiu Śląskim; w rozmowie uczestniczył m.in. Edmund Łata - Kierownik Wydziału do Spraw Wyznań przy PWRN w Katowicach. Ks. Skrobol nie zgodził się na likwidację kaplicy i oświadczył, że jest przygotowany na wszelkie sankcje karne; „zagroził”, że jeśli władze nie zezwolą na budowę nowego kościoła to taki sam obiekt powstanie na osiedlu Jastrzębie III i innych osiedlach. Kilka dni później Zastępca Przewodniczącego PWRN w Katowicach przeprowadził rozmowę z bp. Bednorzem i domagał się usunięcia jastrzębskiego proboszcza.

Z inicjatywy ks. Dziekana Skrobola w dniu 15 i 16 września 1973 na terenie Jastrzębia Górnego wybudowano barak drewniany z gotowych elementów, w którym od 17 września prowadzono naukę religii. Prokuratura Powiatowa w Wodzisławiu Śląskim wszczęła śledztwo w niniejszej sprawie (2 Ds. 510/73-S). W dniu 14 grudnia 1973 Prokurator Powiatowy M. Szymczak przedstawił ks. Skrobolowi zarzut, że od lutego do września 1979 roku działając wspólnie i w porozumieniu z innymi bez zezwolenia władz budowlanych wybudował barak tj. o przestępstwo z art. 80 pkt. 1 Prawa Budowlanego. W trakcie przesłuchania ks. Skrobol stwierdził, że „przyznaje się do faktu tej nielegalnej budowy lecz nie przyznaje się do winy i nie traktuje tego jako winy”. Po niemal rocznym dochodzeniu Prokuratura Powiatowa umorzyła wspomniane śledztwo przeciwko Bonifacemu Łatce, ks. Anzelmowi Skrobolowi i ks. Czesławowi Podleskiemu , na zasadzie art. 11 pkt 2 KPK z powodu znikomego społecznego niebezpieczeństwa czynu. Dzięki nieugiętej postawie w kwestii budownictwa sakralnego ks. Skrobol przyczynił się do uzyskania w 1974 roku zgody PWRN w Katowicach na przeniesienie zabytkowego kościółka z Jedłownika do Jastrzębia Zdroju (os.„Przyjaźń”) oraz zezwolenia na budowę kościoła pod wezwaniem NMP Matki Kościoła na terenie Jastrzębia Górnego (osiedle Jastrzębie III), a w 1982 roku uzyskania zgody na budowę kościoła na osiedlu Jastrzębie VI (pw. Podwyższenia Krzyża św.).

Służba Bezpieczeństwa w Wodzisławiu Śląskim systematycznie gromadziła informacje na temat ks. Skrobola. Od 18 listopada 1971 prowadziła sprawę obiektową krypt. „Budowla” na zagadnienie nielegalnego budownictwa sakralnego w dekanacie jastrzębskim, a od 17 września 1973 sprawę operacyjnego rozpracowania krypt. „Budowlańcy”, która dotyczyła wybudowania punktu katechetycznego w Jastrzębiu Górnym. W obu sprawach jednym z figurantów był proboszcz parafii NSPJ w Jastrzębiu Zdroju.

Poza budownictwem sakralnym przyczyną represji władz wobec ks. Skrobola była także praca z młodzieżą i organizowanie rekolekcji oazowych. W październiku 1973 roku Kolegium do Spraw Wykroczeń PPRN w Wodzisławiu Śląskim prowadziło przeciwko niemu postępowanie w sprawie zorganizowania w okresie (od 1 do 15 lipca 1973) na terenie zakonu „Sercanów” w Sokołówce (powiat kłodzki) zgromadzenia młodzieży z miejscowości diecezji katowickiej bez zezwolenia Władz Oświaty i Wychowania oraz Sanepidu. Akta sprawy zwrócono do Kolegium przy PPRN w Kłodzku. I-Zastępca Komendanta MO do Spraw SB w Wodzisławiu Śląskim zwrócił się do swojego odpowiednika w Kłodzku z prośbą o spowodowanie w tamtejszym Kolegium wymierzenia ks. Skrobolowi najwyższego wymiaru kary za popełnione wykroczenie. W uzasadnienie podał: „wymieniony znany jest na naszym terenie jako ksiądz wojujący, specjalizuje się w organizowaniu budownictwa sakralnego na terenie Jastrzębia, w okresie od 1971 roku do 1973 roku doprowadził do wybudowania dwóch nielegalnych obiektów sakralnych, aktualnie przeciw niemu prowadzone jest śledztwo przez Prokuraturę Powiatową w Wodzisławiu Śląskim”.

Ks. Skrobol angażował się w pomoc górnikom w trakcie strajków na terenie kopalń Jastrzębia w 1980 roku i 1988 roku. Na prośbę delegacji górników z kopalni „Manifest Lipcowy” przekazał figurę św. Barbary , organizował zbiórkę żywności dla strajkujących górników i kontaktował się z nimi. Po zakończeniu strajku i podpisaniu tzw. „Porozumień Jastrzębskich” Międzyzakładowy Komitet Strajkujących przekształcił się w MKR, a jego pierwsza siedziba znajdowała się na probostwie parafii NSPJ w Jastrzebiu Zdroju (głównym miejscem spotkań MKR było później probostwo parafii NMP Matki Kościoła). Pierwszą kasę związkową przechowywał u siebie właśnie ks. Skrobol, pomagał także związkowcom w rozwiązywaniu trudnych spraw związkowych i społecznych. Dnia 3 lutego 1981 Naczelnik Wydziału IV KW MO w Katowicach podpisał wniosek o zatrzymanie (internowanie) dziekana dekanatu jastrzębskiego. W uzasadnieniu podano: „Ks. Anzelm Skrobol nie tylko cieszy się zaufaniem na terenie swojej parafii, ale także w całym dekanacie. Określa się go mianem przywódcy duchowego górników, u których cieszy się bezgranicznym zaufaniem. Biorąc pod uwagę jego negatywny stosunek do władz, autorytet wśród górników oraz kontakty wśród inteligencji technicznej kopalń w określonej sprzyjającej sytuacji może być organizatorem wystąpień antypaństwowych.” Na miejsce odosobnienia zaplanowano Zakład Karny w Raciborzu. Do internowania jednak nie doszło.

Wielką miłością ks. Skrobola był założony przez niego w 1970 roku chór parafialny. W 1991 roku zorganizowano w Jastrzębiu Pierwszy Przegląd Chórów Religijnych im. ks. Skrobola. Od 1994 roku nosi on nazwę Międzynarodowego Festiwalu Chórów Religijnych im. ks. Skrobola i odbywa się regularnie co dwa lata. Na wzmiankę zasługuje także fakt, iż na probostwie parafii NSPJ w Jastrzębiu Zdroju odnaleziono oryginały tzw. „Porozumień Jastrzębskich”, które obecny proboszcz, ks. Antoni Pudlik przekazał Przewodniczącemu NSZZ Solidarność Marianowi Krzaklewskiemu w dwudziestą rocznicę ich podpisania (3 września 2000). W 1986 roku ks. Skrobol otrzymał godność prałata oraz został powołany na członka Rady Kapłańskiej i Kolegium Konsultantów Diecezji Katowickiej, a także na diecezjalnego moderatora Oaz Rodzin. Zmarł 19 listopada 1990 w rodzinnym domu w Kleszczowie. Pochowany został na cmentarzu parafialnym w Jastrzębiu Zdroju.

Bibliografia

AAKat, Akta personalne ks. Anzelma Skrobola; Źródła rękopiśmienne: AOIPN Ka: IPN Ka/ 029/360, t.1-3. Sprawa operacyjnego rozpracowania krypt. „Budowlańcy”; IPN Ka/030/57. Sprawa obiektowa krypt. „Budowla”; IPN Ka/056/55 t.7. Meldunki informacyjne z referatów SB Bytom i Wodzisław Śl. za lata 1969-1971; IPN Ka/063/155 t. 16. Różne dokumenty dotyczące internowanych; AP w Katowicach: UWŚL [Wydział do Spraw Wyznań]. Poz. spisu 150 (Jastrzębie Zdrój – parafia NSPJ); poz. spisu 151 (Jastrzębie Zdrój - parafia św. Barbary); poz. spisu 155 (Jastrzębie Zdrój – parafia Podwyższenia Krzyża św.); poz. spisu 157 (Jastrzębie Zdrój – parafia NMP Matki Kościoła); Archiwum Parafii NSPJ w Jastrzębiu Zdroju: Kronika Parafii NSPJ w Jastrzębiu Zdroju od roku 1971, opr. ks. Zygmunt Duda, s. 318, 328, 363-386; Schematyzm 1970-1993; Myszor, Historia diecezji, s. 441, 485-486, 509, 526; Jastrzębie Zdrój. Dzieje uzdrowiska. Parafia NSPJ 1951-2000, red. W. Lesiuk i E. Dawidejt-Jastrzębska, s. 120, 142-164, 172 i 184; S. Skotnica, Wiara i węgiel. Jastrzębie w latach 1980-1981, s. 31; Skworc, Budownictwo kościołów, s. 22, 80, 95-96; Dzieje kościoła i parafii św. Barbary i św. Józefa w Jastrzębiu Zdroju, opr. Cz. Szaforz, s. 16, 20-25; D. Zimoń, Kapłan, który umiłował swój lud. Homilia na pogrzebie ks. Anzelma Skrobola, WD 1991, nr 1, s. 18-20; Ł. Marek, „Kler to nasz wróg”. Polityka władz państwowych wobec Kościoła katolickiego na terenie województwa katowickiego w latach 1956-1970, Katowice 2009, s. 142 i nn.