Pendziałek Antoni

Z e-ncyklopedia

Pendziałek Antoni (1853-1909), proboszcz w Boguszowicach

Urodził się 21 maja 1853 w Dobrosławicach, w powiecie kozielskim. Gimnazjum ukończył w Głubczycach, następnie podjął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Święcenia kapłańskie przyjął 15 lipca 1881. Był wikarym w Bogucicach, Sośnicowicach i Krapkowicach. Został proboszczem w Boguszowicach 27 maja 1889. Był współzałożycielem i pierwszym prezesem Towarzystwa Górnośląskiego Akademików we Wrocławiu (1880).

Jako proboszcz w Boguszowicach był zaradnym gospodarzem, ale przede wszystkim duszpasterzem o polskich przekonaniach narodowych. W 1901 roku powiększył zakrystię i chór organowy, zakupił za 2400 marek nowe organy i poszerzył cmentarz. Zaprowadził porządek w sprawowania liturgii. „Katolik” współczesny odnotował: teraz zakrystianie ubrani są podczas nabożeństwa w osobne szaty kościelne, co korzystne na wiernych robi wrażenie. Dawniej nosili zwykłe surduty, zimą zaś kożuchy. Ksiądz proboszcz usunął to i wszyscy są temu radzi. W 1907 roku ks. Pendziałek wybudował nowe probostwo.

Ks. Pendziałek zajmował się też uprawą ziemi. Gospodarstwo proboszczowskie obejmowało wtedy około 70 hektarów ziemi ornej, łąk, stawów i lasów. W grudniu 1900 roku Sąd Okręgowy w Rybniku wpisał do Rejestru Stowarzyszeń „Boguszowicki Związek Oszczędnościowo - Pożyczkowy” z nieograniczoną odpowiedzialnością, z siedzibą w Boguszowicach. Celem zapisanym w statucie było „podniesienie gospodarki i dochodów członków przez wystaranie się o kapitały obrotowe i korzystny zbyt produktów rolnych, przyjmowanie wkładów oszczędnościowych za oprocentowaniem i udzielanie pożyczek członkom solidnym i zasługującym na kredyt”. Do zarządu towarzystwa weszli: proboszcz Antoni Pendziałek jako prezes i 4 członków spośród miejscowych gospodarzy. To stowarzyszenie nazywane także reifeisenowską spółką pożyczkowo–oszczędnościową początkowo podlegało zarządowi w Neuwied. W 1904 roku przystąpiło do związku towarzystw reifeisenowskich zarządem w Nysie.

Ks. Pendziałek przywrócił zaniechany przez poprzedników zwyczaj chodzenia po kolędzie: Nasz przewielebny ks. proboszcz z Boguszowic obchodził u nas tego roku po kolędzie. Było to znowu pierwszy raz po latach czterdziestu („Katolik”). W 1901 roku z inicjatywy proboszcza założono w Boguszowicach Towarzystwo Katolicko Robotnicze pod opieką św. Józefa, a w 1898 roku zawiązał się w Boguszowicach III Zakon św. Franciszka. Dbał o kontakty z polskimi społecznościami kościelnymi, zwłaszcza rybnickimi alojzjanami.

Włączył się również czynnie do życia politycznego. W trakcie wyborów do parlamentu Rzeszy w 1902 roku powstało Polskie Towarzystwo Wyborcze (PTW), w którym ks. Antoni Pendziałek reprezentował Rybnik obok dr. Mariana Różańskiego, znanego działacza polskiego. 6 października 1904 w pszczyńsko–rybnickim okręgu wyborczym odbyły się wybory uzupełniające do sejmu pruskiego po zmarłym pośle centrowym Moritzu z Pilchowic. Ks. Antoni Pendziałek zgodził się kandydować do sejmu z ramienia Polskiego Komitetu Wyborczego. Do konkurencji o miejsce w parlamencie wystąpili: ks. Pendziałek z Boguszowic ze strony polskiego komitetu wyborczego, ks. dr Stephan z Katowic, z reprezentujący Centrum i inspektor szkół Rzesnitzek z Raciborza – partia konserwatywna. Brak zgody wśród ugrupowań polskich spowodował, że wybory, które przeprowadzono w Żorach, wygrał rządowiec Rzesnitzek. Ks. Pendziałek zniechęcony nieporozumieniami w ugrupowaniach polskich wycofał się z życia politycznego.

W 1906 roku wystąpił w obronie nauki religii w języku polskim. Kiedy władze pruskie zniosły polską naukę religii, w jej obronie stanęło kilkunastu księży górnośląskich, którzy na dzień 6 listopada zwołali wiec do Katowic. Wśród nazwisk księży zwołujących ten wiec widniało też nazwisko ks. Antoniego Pendziałka. W czasie wyborów do parlamentu pruskiego w 1907 roku ks. Pendziałek poparł m.in. Korfantego. Zmarł 22 marca 1909. W pogrzebie wzięło udział ponad 2 tys. wiernych, wśród nich 20 duchownych z okolicy i deputowany Seyda. Po polsku mowę pogrzebową wygłosił proboszcz z Warszowic ks. Franciszek Miczek, a po niemiecku dziekan z Pawłowic ks. Wiktor Loss.

Bibliografia

A. Nowack, Historia parafii wiejskich Archiprezbiteratu Żory na Górnym Śląsku, Opole 2011, s. 23-24; M. Kula, ks. Antoni Pendziałek - biogram, "Serce", czasopismo parafii w Boguszowicach, wyd. internetowe; tenże, Historia Boguszowic, Rybnik 2009, s. 96.