Paterok Franciszek

Z e-ncyklopedia

Paterok Franciszek (1869-1933), proboszcz w Łaziskach Górnych

Paterok.jpg

Urodził się 8 października 1869 w Suchych Łanach w powiecie strzeleckim w rodzinie Tomasza i Franciszki z d. Skowronek. Po ukończeniu szkoły ludowej uczył się w gimnazjum w Strzelcach Opolskich, gdzie w 1893 roku zdał egzamin dojrzałości. W tym samym roku rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. W czasie studiów należał do Kółka Polskiego. Święcenia kapłańskie przyjął 21 czerwca 1897 we Wrocławiu.

Jako wikariusz duszpasterzował w parafii Narodzenia NMP w Pszowie. Następnie pełnił funkcję administratora w parafiach: Nawiedzenia NMP w Połomi, Niepokalanego Poczęcia NMP w Kończycach k. Sycowa (1899), Narodzenia NMP w Kopienicach, MB Szkaplerznej w Brzeźcach i Wniebowzięcia NMP Lubecku. 6 kwietnia 1903 został mianowany proboszczem w parafii św. Jadwigi w Bierdzanach, a 30 grudnia 1908 w parafii św. Mikołaja w Żelaznej k. Opola. Tam zastały go wydarzenia związane z walką zbrojną Ślązaków o połączenie z Polską i ich przygotowania do plebiscytu. Ks. Paterok opowiedział się zdecydowanie po stronie polskiej. Za swój obowiązek duszpasterski uważał obronę praw ludności polskiej, zwłaszcza zaś nauczanie religii dzieci polskich w ich ojczystym języku. Na bazie tych spraw rodziły się różne spory w parafii i denuncjacje u władz, w wyniku których w 1919 roku ks. Paterok został aresztowany i osadzony w więzieniu. Ze względu na zdecydowaną deklarację narodowości polskiej, jeszcze przed plebiscytem musiał opuścić Żelazną i 13 grudnia 1921 objął parafię MB Królowej Różańca Świętego w Łaziskach Górnych, kontynuując nadal działalność propolską.

Ks. Paterok był gorącym miłośnikiem przyrody i kolekcjonerem ptaków europejskich oraz motyli Europy i Azji, których okazy zbierał przez kilkadziesiąt lat. Jego zbiory ornitologiczne i entomologiczne należały do najpiękniejszych w Polsce. W tych dziedzinach zdobył ogromną wiedzę. Uniwersytet w Gryfii oferował mu nawet katedrę przyrodniczą, ale ks. Paterok tę propozycję odrzucił. W październiku 1931 roku przeszedł na emeryturę, ale nadal mieszkał w Łaziskach Górnych. Swoje zbiory naukowe zapisał w testamencie klasztorowi Sióstr Szkolnych de Notre Dame w Strumieniu, a cenną bibliotekę specjalistyczną klasztorowi oo. franciszkanów w Panewnikach. Zmarł 22 lipca 1933 i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Łaziskach Górnych. Wdzięczni parafianie wybudowali mu okazały grobowiec-kaplicę.

Bibliografia

AAKat, Akta personalne ks. Franciszka Pateroka; Schematismus 1907 -1922; WD 1931, nr 10, s. 122; Nekrolog, WD 1933, nr 7-8, s. 265; Gwóźdź, Udział duchowieństwa, s. 192; Olszar, Duchowieństwo katolickie, s. 612; J. Spora, Paterok Franciszek (hasło), [w:] Słownik Biograficzny Ziemi Pszczyńskiej, s. 209-210; T. Lichota, O księdzu proboszczu Franciszku Pateroku i jego motylach, "Z tej ziemi. Śląski kalendarz katolicki na rok 1994", s. 145-147.