Parafia Wszystkich Świętych w Sierotach

Z e-ncyklopedia

Wieś Sieroty leży w gminie Wielowieś. Wzmianka o wsi już pod koniec XIII wieku. Parafia powstała wcześniej, na początku XIII wieku i zawsze była samodzielna. Kościół był na pewno w 1299 roku, ale nie przetrwał do dziś. Obecną budowlę wzniesiono w XV wieku.

W XVI wieku właściciel Sierot, Krzysztof von Czornberg przeszedł na luteranizm i kościół przejęli protestanci. Katolicy odzyskali go ponownie w 1629 roku.

Kościół położony na niewielkim wzniesieniu, w centralnej części wsi Sieroty, orientowany. Składa się z prezbiterium i zakrystii, zbudowanych z kamienia łamanego oraz nawy, o konstrukcji zrębowej, z drewna jodłowego. Nawę otaczają soboty. Dach pokryty gontem, a nad prezbiterium wieńczy go sygnaturka. Od zachodu do kościoła jest przystawiona wieża, o konstrukcji słupowej z cebulastym hełmem.

We wnętrzu zwraca uwagę późnorenesansowy ołtarz główny z 1622 roku, z obrazem Matki Bożej Królowej Niebios, adorowanej przez świętych oraz malowidłem św. Floriana, ratującego wieś przed pożarem. Kompozycja ołtarza jest dopełniona rzeźbami świętych. Barokowa ambona, organy z Zimnic Wielkich pochodzą z I połowy XVIII wieku, a klasycystyczna chrzcielnica z I poł. XIX wieku. Cenne, późnogotyckie rzeźby Matki Bożej i św. Józefa przekazano w depozyt do Ośrodka Fomacyjno-Edukacyjnego Diecezji Gliwickiej w Pocysterskim Zespole Klasztorno-Pałacowym w Rudach. Ściany prezbiterium pokrywa cenna, gotycka polichromia. Pochodzi z ok. 1470 roku, ale zamalowali ją prawdopodobnie protestanci i dopiero w latach międzywojennych została odsłonięta. Dziś wśród wielu, lekko nieczytelnych scen, można dostrzec obrazy z życia Chrystusa i postaci świętych autorstwa mistrza z Jemielnicy.

Do parafii przynależą kościoły filialne: św. Wawrzyńca w Zacharzowicach i św. Wacława w Pniowie.

Kościół jest wpisany do rejestru zabytków woj. śląskiego (A/283/60 z 7.03.1960 - woj. katowickie; A/1243/23 z 4.08.2023 - woj. śląskie).

Kościół w Sierotach leży na Szlaku Architektury Drewnianej woj. śląskiego, w pobliżu przebiega też Szlak Zacharzowski.

Proboszczowie

  • ks. Paweł Suchanczik (od 1651 roku)
  • ks. Andrzej Jerzorski (do 1718 roku)
  • ks. Franciszek Sagan (1718)
  • ks. Jerzy Samuelski administrator, proboszcz w Kopienicy
  • ks. Andrzej Pytlik administrator (1725)
  • ks. Jerzy Senf (1727-1728)
  • ks. Florian Evanetzky (1728-1734)
  • ks. Mathias Janoszka administrator, proboszcz w Kopienicy
  • ks. Bernard Rohsel administrator
  • ks. Ignac Franciszek Wesely (1739-1746)
  • ks. Mateusz Golotka (1746-1761)
  • ks. Jerzy Wierciuch (1761-1770)
  • ks. Andrzej Philippi (1770-1774)
  • ks. Valenty Gawliczek (1774-1777)
  • ks. Franciszek Szaniawa (1778-1795)
  • ks. Ignac Mleczko (1795-1820)
  • ks. Andrzej Schaffarczyk administrator (1820-1826), proboszcz w Kopienicy
  • ks. Andrzej Olik (1826-1827)
  • ks. Karol Danko administrator (1827-1829)
  • ks. Wincent Gebauer (1829-1830)
  • ks. Plotka (1830-1831)
  • ks. Jan Michatsch (1832-1846)
  • ks. Konstanty Slota (1846-1848)
  • ks. Józef Lukaszek (1848-1871)
  • ks. Józef Gawenda (1871-1888)
  • ks. Rudolf Durschlag (1888-1892)
  • ks. Karol Kander (1892-1895)
  • ks. Franciszek Ziegler (1895-1935)
  • ks. Franciszek Czernik (1946-1948; w zastępstwie)
  • ks. Wendelin Kałuża (1935-1958; z przerwą)
  • ks. Roch Łysy (1958-1972)
  • ks. Joachim Dembończyk (1972-1982)
  • ks. Józef Dziuk (1982-1991)
  • ks. Jerzy Trinczek (1991-2001)
  • ks. Henryk Bensz (2001-2012)
  • ks. Andrzej Plaskowski (2012-2023)
  • ks. Zbigniew Kociubiak (2023-nadal)

Bibliografia

Oprac. MC; J. Pilch, Leksykon zabytków architektury Górnego Śląska, Warszawa 2008, s. 368-369; G. Ruszczak, Architektura drewniana w Polsce, Wydawnictwo Muza, Warszawa 2009; B. Kubit, Sieroty, kościół parafialny pw. Wszystkich Świętch, ulotka wydana z okazji X Gliwickich Dni Dziedzictwa kulturowego, Gliwice 2012; A. Konieczny, Sprawozdanie z badań dendrochronologicznych zabytkowych kościołów w województwie śląskim przeprowadzonych w 2008 r, [w:] "Wiadomości konserwatorskie województwa ślaskiego, t. 1", Katowice 2009, s. 111-116