Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Gliwicach

Historia kościoła

W 1409 roku pojawiła się pierwsza informacja o cudownym Krzyżu, który stał w Gliwicach przy Czarnej Bramie, na tzw. Raciborskim Przedmieściu. W 1430 roku Gliwice były zdewastowane przez husytów. Mieszkańcy zbudowali wtedy drewniany kościółek na miejscu, gdzie stał cudowny Krzyż. W 1601 roku kościół ostał się bez szkody, gdy pożar strawił całe Gliwice.

W 1612 roku kościół przejęli franciszkanie reformaci, a w 1614 roku wybudowali klasztor. W 1655 roku rozbudowano klasztor z kamienia i cegły, a w miejsce drewnianego kościoła wzniesiono nowy. W ołtarzu głównym stanął Krzyż. Konsekracja kościoła i głównego ołtarza odbyła się odbyła się 8 maja 1673 przez bpa Neandera. W 1677 roku, w czasie kolejnego pożaru miasta, spłonął klasztor i kościół, ale w zgliszczach znaleziono nietknięty Krzyż z ołtarza głównego. Po kilku latach odbudowano kościół i klasztor. W 1810 roku zakonników wyrzucono, a kościół zabrało państwo.

W 1921 roku kościół otrzymali niemieccy redemptoryści. Przez polskich redemptorystów został objęty w 1945 roku.

21 listopada 1980 dekretem bpa Alfonsa Nossola erygowano nową parafię, wydzieloną z parafii Wszystkich Świętych w Gliwicach.

Kościół jest w stylu barokowym, pierwotnie jednonawowy, z prostokątnym prezbiterium od strony północnej. Wnętrze kościoła późnobarokowe z XVIII wieku. Ołtarz główny z Krzyżem i Matką Boską. W nawie głównej znajdują się ołtarze boczne: Matki Bożej Nieustającej Pomocy, z Jej cudownym wizerunkiem oraz Świętej Rodziny. W nawie bocznej ołtarz św. Barbary. Nad centralnym łukiem kościoła znajduje się fresk przedstawiający Matkę Bożą, gliwicki kościół pw. Wszystkich Świętych oraz świętych: Franciszka Z Asyżu, Jana Kapistrana i Bernarda z Clairvaux. Na ścianie tęczowej zachowana polichromia z XVII wieku, a inne malowidła, autorstwa Karla Platzka pochodzą z 1925 roku.

Historia Sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy

Obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy trafił do kościoła redemptorystów w Gliwicach dzięki staraniom o. Helmuta Schultza, ówczesnego przełożonego wspólnoty zakonnej. Wystosował on prośbę do o. Patryka Murraya, najwyższego przełożonego redemptorystów, by gliwicki kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego mógł otrzymać kopię sławnej rzymskiej ikony Matki Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Ojciec generał przychylił się do prośby i w marcu 1923 roku przekazał kopię, namalowaną przez rzymskiego malarza, konwertytę, Józefa Burchardta. Ową zgodność kopii z rzymskim oryginałem obrazu, przełożony generał potwierdził specjalnym Breve (30.03.1923, Nr 4604). Pierwsze w Polsce publiczne nabożeństwo Nieustannej Nowenny zostało odprawione 23 stycznia 1951 właśnie w kościele pw. Podwyższenia Krzyża świętego w Gliwicach.

Od 2015 roku kościół jest diecezjalnym sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Stało się to za sprawą ówczesnego proboszcza, o. Piotra Świerczoka. Podjął on starania, by ikona Matki Bożej Nieustającej Pomocy była ukoronowana papieskimi koronami, prosząc papieża Franciszka o pobłogosławienie koron dla Matki Bożej. Podczas błogosławieństwa koron, papież Franciszek, użył sformułowania, że są one dla Sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Po rozmowie z bp. Janem Kopcem, podjęli decyzję i starania, by w tym kościele utworzyć sanktuarium. Wcześniej, 22 czerwca 2014 w gliwickiej katedrze obraz z cudownym wizerunkiem Matki Bożej Nieustającej Pomocy został ukoronowany przez kard. Stanisława Dziwisza.

Cudowny obraz czczony jest w każdy wtorek nowenną do Matki Bożej Nieustającej Pomocy.

• Kościół jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych woj. śląskiego.

Proboszczowie

• o. Kazimierz Smoleń CSsR administrator (1968-1972)
• o. Jan Siemiński CSsR (1972-1990 z przerwą 1978-1980)
• o. Piotr Świerczok CSsR (2002-2022)
• o. Stanisław Madejczyk CSsR (2023-nadal)

Bibliografia

Oprac. MC; [1] (dostęp: 10.12.2024); Cudowny stuletni obraz. Wyjątkowy Jubileusz w diecezjalnym sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy, [w:] Nowiny Gliwickie, 1.09.2023; J. Pilch, Leksykon zabytków architektury Górnego Śląska, Wydawnictwo "Arkady", Warszawa 2008; Cz. Thullie, Zabytki architektoniczne województwa katowickiego i opolskiego. Przewodnik, Wydawnictwo "Śląsk", Katowice 1969; J. Puchalik, Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, [w:] J. Jodliński (red.), Gliwice znane i nieznane, Wyd. 3, Muzeum w Gliwicach, Gliwice 2010