Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Brzezinach Śląskich

Z e-ncyklopedia
Brzeziny sl kosciol.jpg
Brzeziny sl oltarz.jpg

Historia

Na terenie dzisiejszych Brzezin Śląskich 1 lipca 1882, dekretem władz pruskich utworzona została samodzielna gmina polityczna o nazwie „Birkenhain”, co tłumaczy się jako Brzezina. Nazwę Brzeziny Śląskie miejscowość otrzymała w 1922 roku po przyłączeniu Śląska do Polski. Pierwotnie katolicy z Brzezin uczęszczali do kościołów w Kamieniu, Dąbrówce Wielkiej i do kościoła mariackiego w Bytomiu. Jednak za matkę kościoła w Brzezinach uznaje się kościół w Kamieniu. W 1909 roku Brzeziny stały się filią tej parafii i od tego czasu starano się o utworzenie własnej, samodzielnej placówki. Powodem była rosnąca liczba ludności w miejscowości oraz znaczna odległość do kościoła w Kamieniu (ok. 4 km). Jednak ówczesny proboszcz tamtej parafii ks. Józef Kruppa nie sprzyjał temu planowi, ponieważ w 1899 roku w Kamieniu został wybudowany nowy, stosunkowo duży kościół oraz z jego parafii została w międzyczasie wydzielona parafia w Dąbrówce Wielkiej, gdzie wybudowano kościół w 1909 roku. Powstanie jeszcze jednego kościoła wiązało się z poważnymi kosztami. Budowa kościoła została więc tylko czasowo odroczona. Za namową mieszkańców i presją kurii wrocławskiej ks. Kruppa zgodził się jednak na rozpoczęcie budowy.

Budowa kościoła

Władze gminy na budowę kościoła podarowały grunt, jednak okazał się on nieodpowiedni z powodu zbyt płytkiej eksploatacji węgla prowadzonej przez kopalnię „Orzeł Biały”. Sprzedano tę ziemię i zakupiono parcelę, gdzie obecnie stoi kościół. Budowa rozpoczęła się w 1913 roku, architektem obrano Ludwika Schneidera z Reichenstein, zaś wykonanie powierzono Franciszkowi Neumanowi z Bytomia. W listopadzie 1915 roku budowla była wykonana w stanie surowym. Kościół nie posiada jednolitego stylu architektonicznego, przeważa styl mieszany, gotycko – romański. Kościół konsekrował 25 listopada 1915 biskup wrocławski Adolf Bertram, po czym ks. Józef Kruppa przekazał kościół samodzielnemu duszpasterzowi ks. Sylwestrowi Baci. Z dniem 1 stycznia 1919 Brzeziny przestały być lokalią parafii Kamień i stały się samodzielną parafią.

W czasie konsekracji kościół nie był jeszcze całkiem wyposażony. Posiadał ambonę wspartą na piaskowej płaskorzeźbie, trzy dzwony, dużą monstrancję, wykutą w piaskowcu chrzcielnicę, którą wieńczy figura Jana Chrzciciela wykonana przez rzeźbiarza Bogusława Langmana, a została ona ufundowana przez piekarza Nepomuka Zdebika. W 1917 roku ks. Bacia sprowadził główny ołtarz z drewna dębowego z figurą Najświętszego Serca Pana Jezusa. Zawiera on płaskorzeźby przedstawiające ucztę w Emaus i błogosławieństwo Abrahama przez Melchizedeka. W 1918 roku zakupiono boczny ołtarz Najświętszej Maryi Panny, a rok później św. Antoniego. Wszystkie ołtarze zostały wykonane przez rzeźbiarza Georga Schreinera z Ratyzbony w stylu renesansowo-barokowym. W 1920 roku został zakupiony w tym samym stylu Boży Grób w formie ołtarza, który niestety nie zachował się do dzisiaj. W 1923 roku ten sam artysta wykonał stacje Drogi Krzyżowej. W 1920 roku kościół został wzbogacony o organy. Jest to instrument o 54 registrach, a zbudowany przez firmę „Berschdorf” w Nysie. Organy te posiadają stylową oprawę wykonaną z drewna dębowego nawiązującą zdobieniami do ołtarzy. Najstarszym obrazem w kościele jest duże malowidło przedstawiające św. Barbarę. Obraz ten pochodzi z cechowni kopalni „Orzeł Biały” i prawdopodobnie powstał pod koniec XIX wieku. Kościół posiadał przed drugą wojną światową bogatą polichromię wykonaną przez Zenona Lemaszewskiego z Michałkowic, która po wojnie została zastąpiona inną, mniej bogatą. Po Soborze Watykańskim II usunięto z prezbiterium balaski i zdemontowano ambonę. W latach 80. ubiegłego wieku kościół przeszedł gruntowny remont wymuszony szkodami górniczymi. Kościół jest nadal narażony na szkody w wyniku rabunkowej eksploatacji złóż węgla kamiennego.

Pierwszy krzyż w Brzezinach Śląskich został postawiony w 1882 roku na obecnym placu kościelnym. Był on wykonany z kamienia, to przy nim mieszkańcy zbierali się, aby wyjść na mszę św. do parafii w Kamieniu. W 1915 roku został on przeniesiony na parafialny cmentarz. Obecnie na terenie parafii znajdują się cztery przydrożne krzyże. Po wybudowaniu kościoła i jego podstawowym uposażeniu proboszcz ks. Jan Brandys w 1927 roku zakupił 4 dzwony, z których Jan był największym dzwonem w powiecie tarnogórskim, w ten sposób zastąpiono zespół dzwonów zabranych przez Niemców w 1917 roku. Natomiast ten zespół dzwonów został z rozkazu władz okupacyjnych skonfiskowany w 1942 roku.

22 lipca 1929 w Brzezinach Śląskich oddano do użytku Zakład Opieki Społecznej św. Antoniego, a 17 lutego 1930 zaczęły prowadzić go siostry jadwiżanki. W 1997 roku opiekę nad tym domem przejęło miasto Piekary Śląskie. Został rozszerzony także zakres udzielanej opieki.

22 lipca 1937 abp Stefan Adam Sapieha ofiarował parafii relikwie bł. Bronisławy. 1 listopada 1939 parafię objął ks. dr Herbert Bednorz – późniejszy biskup katowicki. Po zakończeniu drugiej wojny światowej na cmentarzu staraniem parafii powstał pomnik ofiar drugiej wojny światowej. Parafia obecnie liczy 4670 katolików.

Parafia posiada relikwie bł. Karoliny (w kaplicy Najświętszego Sakramentu) oraz 36 świętych, w tym relikwie krwi św. Jana Pawła II, świętych: Klary, Kingi, Jadwigi Śląskiej, Jacka i Ojca Pio.

Gazetka parafialna

Kapliczki i krzyże przydrożne

Proboszczowie

Bibliografia

Archiwum Parafii w Brzezinach Śląskich, Statystyki parafii Brzeziny Śląskie 1929, 1989, 1990, 2005; Dekret dot. zmiany granic parafii, WD 1929, nr 9, s. 82-83; L. Malorny, Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa Brzezinach Śląskich w latach 1945–1980, Katowice 1983, pr. mgr w Bibliotece WTL UŚ; H. Bednorz, Na trzydziestolecie poświęcenia kościoła parafialnego w Brzezinach Śląskich, Brzeziny Śląskie 1945; Katalog Archidiecezji Katowickiej 2005, część 2, Dekanaty i parafie; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 91-92; M. Rzepka, Stadium przejściowe, GN 2005, nr 14, (dodatek katowicki), s. 8; D. Głazek, Domus Celeberrima. Architektura sakralna (katolicka) w przemysłowej części Górnego Śląska 1870-1914, Katowice 2003, s. 200.