Parafia św. Michała Archanioła w Skrzyszowie

Z e-ncyklopedia
Skrzyszow widok.jpg
Skrzyszow wnetrze.jpg

Historia

Skrzyszów to wieś powstała na prawie niemieckim. Jest położona w południowej części województwa śląskiego, należy do Gminy Godów. Najstarsza wzmianka o Skrzyszowie pochodzi z 24 lutego 1280; pierwszym jej właścicielem był rycerz Adam Crischowicz. Administracyjnie Skrzyszów najpierw należał do książąt raciborskich, później w XIV wieku przeszedł w posiadanie państewka bogumińskiego, pod panowanie królów czeskich - na sześć wieków został oderwany od Polski. W XV wieku dostał się do państewka wodzisławskiego, od 1818 roku do powiatu rybnickiego, a od 1954 roku do powiatu wodzisławskiego, do którego należy do dziś. Nazwa Skrzyszów jest nazwą dzierżawczą i wywodzi się od staropolskiego imienia Skrzysz.

Pierwszy kościół

Pierwsza wzmianka o parafii w Skrzyszowie pochodzi ze spisu świętopietrza z 1447 roku. Dowiadujemy się tam, że istniał już kościół parafialny pod wezwaniem św. Wawrzyńca. Parafia najpierw należała do dekanatu żorskiego diecezji wrocławskiej, od XVI wieku do dekanatu wodzisławskiego, a w 1970 roku weszła w skład dekanatu gorzyckiego. Kościół w Skrzyszowie był drewniany, usadzony obok dębów, na wzgórzu cmentarnym, uchodził za skarb architektury ludowej. W okresie reformacji przeszedł w posiadanie protestantów. W XVI wieku wybudowano nowy drewniany kościół. W 1650 roku, ze względu na niskie dochody, połączono Skrzyszów z Godowem, do 1670 roku. Z powodu długów parafii i stanu probostwa, 4 lutego 1685 inwestyturę nad beneficjum skrzyszowskim przejął proboszcz z Mszany - ks. Jerzy Tomaszny.

Z inicjatywy mieszkańców bp Henryk Förster w 1855 roku utworzył lokalię Skrzyszów, a w 1868 roku ponownie parafię. Proboszczem został ks. Henryk Ring, a jego parafia obejmowała także wioski Krostoszowice i Podbucze. Dzięki staraniom proboszcza powstała w Skrzyszowie ochronka, która została powierzona 16 kwietnia 1986 siostrom Służebniczkom Najświętszej Maryi Panny - jest to najstarszy dom zakonny tego zgromadzenia w diecezji katowickiej. 30 września 1868 Skrzyszów odwiedził Edmund Bojanowski - późniejszy błogosławiony. W wyniku działań I wojny światowej drewniany kościół uległ zniszczeniu, część zabytków została przeniesiona do nowego kościoła m.in.: renesansowy obraz męczeństwa św. Wawrzyńca, dwie chrzcielnice (jedna barokowa, druga wykuta z kamienia w średniowieczu) i stacje Drogi Krzyżowej. Stary kościół został rozebrany w 1939 roku.

Nowy kościół

1 maja 1933 rozpoczęto budowę nowego kościoła - z inicjatywy ks. Roberta Wallacha, projektantem był inżynier Jan Affa z Raciborza. Kościół zalicza się do neobarokowej architektury dwudziestolecia międzywojennego. Jest to kościół wzniesiony z cegły, otynkowany i pomalowany, został oparty na rzucie krzyża łacińskiego z półkolistą absydą, stanowiącą wizję niebieskiego Jeruzalem. Kościół budowano trzy lata, dzięki zaangażowaniu parafian, którzy pracowali bezpłatnie. Został konsekrowany 26 października 1936 przez bpa Stanisława Adamskiego. Podczas II wojny światowej kościół został uszkodzony, zniszczono szczyt wieży, część wystroju i spalono probostwo, w którym znajdowały się księgi parafialne. Zniszczeń dokonali Sowieci, którzy 27 marca 1945 wkroczyli do Skrzyszowa i sprofanowali kościół. Wyrzucony z plebanii ks. Wallach wraz z ówczesnym ministrantem Józefem Oślizło, narażając swoje życie, pod niemieckim ostrzałem wrócili do kościoła po Najświętszy Sakrament. Wieżę odbudowano dopiero w 1985 roku, projektantem był architekt Karol Gierlotka z Katowic, a wykonawcą Józef Hom.

Wiele zmian w wyglądzie kościoła dokonano w latach siedemdziesiątych XX wieku: pomalowano kościół, wymienione zostało oświetlenie, usunięto ambonę, przebudowano prezbiterium, odnowiono ogrodzenie przy kościele i cmentarzu. Parafianie ufundowali cztery nowe dzwony. We wnętrzu kościoła znajduje się nawa, przedłużona przez prezbiterium, które stanowi półokrągłą absydę zwróconą ku wschodowi. Nad wejściem do nawy znajduje się chór muzyczny z organami. Ołtarz główny zaprojektował inżynier Jan Affa w 1935 roku. Umieszczony jest w nim obraz przedstawiający wizję Sądu Ostatecznego - autor jest nieznany. Do 1969 roku na lewym głównym filarze znajdowała się ambona w kształcie łodzi, wraz z nią usunięto zabytkowy lewy boczny ołtarz św. Wawrzyńca, pozostawiono tylko obraz męczennika. Po prawej stronie w kościele znajduje się płaskorzeźba wykonana z drewna, przedstawiająca górników modlących się do św. Barbary. Z inicjatywy proboszcza ks. Witolda Tatarczyka odbudowano oba ołtarze według projektu Jana Affy z 1933 roku. Z tyłu pod chórem znajduje się ołtarz Matki Boskiej Częstochowskiej, na suficie zaś fresk przedstawiający Czterech Ewangelistów. W latach 2007-2008 wstawiono w okna szyby witrażowe z motywami aniołów. W 2009 roku rozpoczęto przebudowę prezbiterium. 17 października 1983 od parafii odłączyły się Krostoszowice i Podbucze, które utworzyły parafię tymczasową w Krostoszowicach.

Na terenie parafii znajduje się kaplica przedpogrzebowa, cmentarz, kapliczka przydrożna św. Jana Nepomucena i jedenaście krzyży. We wspólnocie skrzyszowskiej istnieją różne grupy, m.in. Żywy Różaniec zrzeszający 280 osób. W 1932 roku założono w Skrzyszowie Kongregację Mariańską Panien, która przekształciła się w 1997 roku w Stowarzyszenie Dzieci Maryi i Młodzieży Maryjnej, do której należy 20 dzieci. W 2007 roku założono Ruch Światło-Życie, który obecnie liczy 30 osób. Służbą przy ołtarzu zajmuje się grupa ministrantów, do której przynależy 35 ministrantów. W 1998 roku powstał chór parafialny Absolwent. Od 2003 roku jest wydawana gazetka parafialna U świętego Michała. Parafia nie jest duża - 3400 katolików.

W Skrzyszowie obchodzone są dwa odpusty: św. Michała Archanioła i św. Wawrzyńca. Na drugą z uroczystości przychodzi pielgrzymka wodzisławska. Wiąże się to z kataklizmem z 1536 roku, jaki nawiedził państewko Wodzisław. Długotrwała ulewa zniszczyła tam groble na stawach, miastu groził potop. Gdy ulewa ustała, wodzisławianie w dzień św. Wawrzyńca złożyli przysięgę, że co roku będą pielgrzymować na odpust św. Wawrzyńca 10 sierpnia. Święty został patronem miasta Wodzisławia.

Patrz również:

Proboszczowie

Bibliografia

M. Marcol, Duszpasterstwo i jego rozwój w parafii św. Michała Archanioła w Skrzyszowie w latach 1922-2007, Cieszyn 2008; L. Piechaczek, E. Tolarz, Kartki z dziejów Skrzyszowa, Skrzyszów 1987; E. Tolarz, Kronika sołectwa Skrzyszów, Skrzyszów 1993; Katalog Archidiecezji Katowickiej 2005, Drukarnia Archidiecezjalna, Katowice 2005; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 269-270; Gość Niedzielny, 2 października 2022, nr 39/1589, Archidiecezja katowicka, s. VI

p • d • e
Organizacja Kościoła na Górnym Śląsku
Źródło: „https://silesia.edu.pl/index.php?title=Parafia_św._Michała_Archanioła_w_Skrzyszowie&oldid=95997”