Parafia św. Marcina w Ćwiklicach
Historia
Parafia św. Marcina w Ćwiklicach powstała przed 1326 rokiem i wchodziła w skład dekanatu oświęcimskiego, później pszczyńskiego. Historycznie jest ściśle związana z Pszczyną. Kościół wybudowano w XVI wieku, a następnie przebudowano w XVIII stuleciu. Parafia zajmuje obszar w południowo-wschodniej części Górnego Śląska i obejmuje dwie wsie: Ćwiklice i Rudołtowice.
Początki Pszczyny sięgają X lub XI wieku. Powstała przy szlaku handlowym prowadzącym z Ukrainy nad Dunaj. Pszczyna prawa miejskie uzyskała w XIII wieku. Tego samego czasu sięgają początki Ćwiklic. Miejscowość założono na prawie niemieckim. Osada prawdopodobnie wzięła swoją nazwę od przezwiska pierwszego osadnika lub zasadźcy „Ćwikła”. Ziemie Ćwiklic wielokrotnie zmieniały właścicieli, a w 1876 roku znalazły się w rękach księcia pszczyńskiego Jana Henryka XI. W 1861 roku wieś zamieszkiwało 740 osób, z czego 732 były wyznania katolickiego.
Pierwsze wzmianki o sołtysie wsi Rudołtowice sięgają połowy XV wieku. Rudołtowice leżą obok Ćwiklic, a ich nazwa pochodzi prawdopodobnie od imienia „Rudolf”. Osada posiadała również wielu właścicieli, a pod koniec XIX wieku stała się własnością księcia pszczyńskiego. W 1861 roku wieś zamieszkiwało 703 katolików i 25 protestantów.
Kościół
W świetle ekspertyzy dendrochronologicznej, kościół pod wezwaniem świętego Marcina, biskupa Tours, został zbudowany w latach 1464 – 1466. Dotychczas uważano, iż kościół został zbudowany prawdopodobnie pod koniec XVI lub na początku XVII wieku, na miejscu poprzedniego powstałego około XIII - XIV wieku. W XVIII wieku został rozbudowany, wyposażony w ufundowane ołtarze boczne. Na przełomie XIX/XX wieku zbudowano nową kaplicę i zakrystię od strony południowej. Wnętrze kościoła rozszerzono o przestrzeń pod wieżą.
Obraz św. Marcina datowany na wiek XVIII. Umieszczony jest w centrum głównego ołtarza. Gotycki tryptyk typu Sacra Conversazione namalowany na desce lipowej, datowany na trzecią ćwierć XV wieku, znajduje się w bocznej kaplicy.
W latach 1574-1575 kościół parafialny w Ćwiklicach przejęli protestanci. W 1592 roku ks. Jan z Kłomnic przystąpił do protestanckiego konwentu, podpisując się jako pastor. Mszę św. odprawiał według mszału krakowskiego. W 1598 roku archidiakon krakowski Krzysztof Kazimierski z polecenia Jerzego kardynała Radziwiłła, biskupa krakowskiego dokonał wizytacji parafii w Ćwiklicach. Krótko potem proboszczem parafii został Andrzej Szumski z Krakowa, który był protestantem. Podczas wizytacji w 1619 roku administratorem parafii był Albert Wantorski, a w czasie kolejnej wizytacji w 1655 roku ks. Jerzy Stachurski, który objął ją w 1654 roku po ks. Janie Albercie Gallaszkowiczu. Następcą ks. Stachurskiego został ks. Jan Kazimierz Paszczykowski, który zmarł w 1720 roku. Od 20 maja 1720 proboszczem w Ćwiklicach był ks. Jan Antoni Łaczyński. Z tego okresu zachowała się wzmianka w źródłach: Kościół parafialny był drewniany, pod wezwaniem św. Marcina, konsekrowany. Dwa boczne ołtarze poświęcone Najświętszej Maryi Pannie i świętemu Krzyżowi.
Kolejnymi proboszczami byli: ks. Franciszek Józef Latosiński (1742-1785) i ks. Jerzy Jan Surówka (1785-1803). Ten ostatni był także dziekanem dekanatu pszczyńskiego. W 1803 roku parafię objął ks. Walenty Hanuszek i pozostawał tutaj proboszczem aż do 1821 roku. Po nim w Ćwiklicach duszpasterzował ks. Andrzej Bernard Gilge, zaś w latach 1829-1831 proboszczem był ks. Alojzy Schindler. W 1833 roku ks. Gilge powrócił na swoje stanowisko. Jego następcą został pochodzący z tej parafii ks. Paweł Stanowski. Funkcję proboszcza sprawował on do 1856 roku. Zastąpił go następnie ks. Berthold Schiller. Za czasów jego posługi w parafii wybudowano nowe probostwo i zabudowania gospodarcze. Proboszcz zmarł w 1888 roku i został pochowany na cmentarzu obok kościoła.
Ks. Henryk Tomczak, proboszcz w Ćwiklicach (1976-2001) przeprowadził gruntowny remont kościoła oraz odnowił XV-wieczny tryptyk. Wybudował także dom katechetyczny, w którym w czasie wakacji letnich i ferii zimowych odbywają się rekolekcje. W 2001 roku proboszczem został ks. Sylwester Suchoń. W roku 2015 parafia liczyła 3300 parafian.
Kapliczki i krzyże przydrożne
Proboszczowie
- ks. Jan Albert Gallaszkowicz 1639
- ks. Baltazar z Przerębu Przerębski do 1654
- ks. Jerzy Stachurski (1654-1690)
- ks. Jan Kazimierz Paszczykowski (1690-1720)
- ks. Jan Antoni Łaczyński (Laczyński, Laczinski, Łaczynski) (1720-1742)
- ks. Franciszek Józef Latosiński (Latoszyński, Latosienski, Latocha) (1742-1785)
- ks. Jerzy Jan Surówka (1785-1803)
- ks. Walenty Hanuszek (1803-1821)
- ks. Andrzej Bernard Gilge (1821-1829)
- ks. Alojzy Schindler (1829-1831)
- ks. Paweł Stanowski (1833-1856)
- ks. Berthold Schiller (1856-1888)
- ks. Ludwik Vogt (1888-1935)
- ks. Jan Osiewacz (1932-1962)
w czasie okupacji administratorami byli: ks. Józef Bańka (1940-1942), ks. Emanuel Piwoń (1942-1944), ks. Józef Gawor (1944-1945)
- ks. Emil Durczok administrator (1962-1966), proboszcz (1966-1976)
- ks. Henryk Tomczak (1976-2001)
- ks. Sylwester Suchoń (2001-nadal)
Bibliografia
Klajmon B., Kościół pod wezwaniem św. Marcina w Ćwiklicach w świetle najnowszych odkryć. Wstęp do badań, [w:] Rocznik Muzeum. Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie - Tom 1, Chorzów 2013, s. 121–139; Małecki M., Pod płaszczem świętego Marcina, Z dziejów Ćwiklic, ich mieszkańców, parafii i kościoła, Pszczyna 2016, s. 76-83; Dekret dot. zmiany granic parafii, WD 1928, nr 7, s. 48; Dekret dot. zmiany granic parafii, WD 1935, nr 7-8, s. 252-253; A. Wyrobek, Parafia p.w. św. Marcina w Ćwiklicach w latach 1922-1945, Pszczyna 2012.
|