Parafia św. Małgorzaty w Bytomiu

Jest to najstarsza parafia w Bytomiu, a w skali kraju jedna z najstarszych i najmniejszych. Kościół został wzniesiony na wzgórzu św. Małgorzaty, w miejscu najstarszego bytomskiego grodu, którego początki datuje się na połowę XI wieku (stanowisko archeologiczne, grodzisko wczesnośredniowieczne Na Małgorzatce, nr rej. zabytków C1330/85).

Pierwszy kościół został wybudowany na planie prostokąta w stylu romańskim około 1170 roku. Wtedy to Bolesław Kędzierzawy ufundował tu murowany kościół. Jego kształt został uwieczniony na tympanonie Jaksy pochodzącym z kościoła św. Michała we wrocławskim Ołbinie. W 1430 roku, po zdobyciu miasta, budowlę zniszczyli husyci. W 1598 roku na wzgórzu św. Małgorzaty stał już tylko drewniany kościół. 8 czerwca 1660 parafię przyłączono do bytomskiej parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. W 1681 roku odbudowano drewniany kościół. Od tego czasu był on kościółkiem cmentarnym. Stan ten trwał do drugiej połowy XIX wieku, kiedy to za sprawą ks. Norberta Bonczyka kościół rozebrano, gdyż groził zawaleniem.

W 1881 roku wybudowano obecny, murowany kościół według projektu Jana Kowolika. Jest to budowla w stylu neogotyckim, orientowana, jednonawowa, z wieżą od strony zachodniej.

Konsekracja kościoła odbyła się 7 czerwca 1881. W 1940 roku parafia św. Małgorzaty uzyskała samodzielność.

Kościół otacza cmentarz parafialny i Dom Misyjny św. Małgorzaty księży werbistów, którzy prowadzą tę parafię od 1935 roku. Cmentarz jest jednym z najstarszych cmentarzy w Bytomiu. Znajdujące się tutaj najstarsze nagrobki pochodzą z początku XIX wieku i przełomu wieków XIX i XX.

8 czerwca 2019, po zakończonych pracach archeologicznych i generalnej renowacji kościoła, odbyła się jego rekonsekracja, której przewodniczył bp Jan Kopiec, ordynariusz diecezji gliwickiej.

• Kościół jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych woj. śląskiego.

Proboszczowie

• o. Józef Bzik SVD (2010-2013)
• o. Marek Pardon SVD (2013-2019)
• o. Maciej Baron SVD (2019-nadal)

Bibliografia

Oprac. MC; L. Kłos, E. Wieczorek, Bytom i Wyżyna Miechowicka: przyroda i zabytki, Bytom 2002; Gość Niedzielny, (gliwicki), 2019