Parafia św. Józefa w Zabrzu
Parafia została wyodrębniona w 1931 roku z terytorium parafii św. Andrzeja Apostoła w Zabrzu. Proboszcz tejże parafii, ks. Jan Zwior, był budowniczym nowego kościoła. Budowę rozpoczęto w 1930 roku, a do jej zakończenia nabożeństwa odbywały się w pobliskiej szkole. Ks. J. Zwior po zakończeniu budowy i powołaniu nowej parafii został jej pierwszym proboszczem. Budowę kościoła zakończono w 1931 roku. 4 września 1932 odbyła się konsekracja kościoła przez arcybiskupa wrocławskiego Adolfa Bertrama. 1 października 1934 kuracja usamodzielniła się, a 11 lipca 1941 erygowano parafię jako samodzielną.
Kościół
Wybudowany w stylu modernistycznym w latach 1930-1931, według oryginalnego projektu architekta Dominicusa Böhma z Kolonii. Jest jednym z najciekawszych przykładów tejże architektury na Górnym Śląsku. Kościół reprezentuje styl ekspresjonizmu, a sam D. Böhm mówił o swoim dziele, że jest to kościół światłem malowany. Między innymi za projekt tego kościoła Böhm otrzymał od papieża Piusa XII Order im. św. Sylwestra. Kościół zarówno zewnątrz, jak i wewnątrz, jest wyjątkowo surowy w swoim wyglądzie. Wzniesiony z czerwonej cegły klinkierowej, o różnym stopniu wypalenia. Bryłę kościoła zdobi masywna wieża z czterdziestoma prostokątnymi oknami, które symbolizują czterdziestodniową wędrówkę Izraelitów po pustyni do ziemi Kanaan. Kościół reprezentuje typ tzw. kościoła drogi. Tę drogę zbawienia symbolizują poszczególne elementy: brama niebios, zbudowana w formie dwunastu łuków, które architektonicznie nawiązują do rzymskich akweduktów; rajski dziedziniec; strefa sacrum, czyli wnętrze kościoła, w którym wierni idą drogą siedmiu sakramentów, by dojść do ołtarza. Wewnątrz, wydaje się, że panuje półmrok, a obiekt jest pusty, jego ściany są wykonane z klinkierowej cegły, pozbawione całkowicie zdobień. Gra światła, która stanowi o największej wartości tego kościoła, jest wynikiem znajdujących się w jego wnętrzu trzech witraży. Pierwszy z nich poświęcony jest Eucharystii z trzema scenami z Pisma Świętego, drugi Święta Rodzina znajduje się w prezbiterium, a trzeci - w kształcie gotyckiej rozety, znajdujący się nad organami - wypełnia kościół zielonym światłem. Ten monumentalny kościół ma długość 67,5 m i szerokość 26 m. Prezbiterium ma formę nawiązującą do Golgoty z krzyżem, wyniesione jest na wysokość dwóch metrów. Pod nim zwraca uwagę krypta, oświetlona naturalnym światłem, wpuszczanym przez 10 arkadowych okien. W krypcie znajduje się jedyny w Zabrzu ołtarz, pochodzący z lat 30. XX wieku, a poświęcony św. Barbarze. Jest to dar miejscowych górników z kopalni Guido. Ołtarz został wykonany z jednej bryły węgla przez kowala Drewnioka. W niszy ołtarza stoi figurka św. Barbary, a jej autorem był monachijski artysta G. Kemper. Organy czternastogłosowe zostały wybudowane przez firmę Rieger, a ich budowę ukończono w 1940 roku. W 1998 roku Vladimir Grygar z Prostejova przeniósł je z krypty do prezbiterium i przebudował według projektu prof. Juliana Gembalskiego.
Kościół pw. św. Józefa jest unikatem w skali całej Polski. Monumentalny wygląd, bogata symbolika, wnętrze, którego najważniejszym elementem jest naturalne światło, stanowi jedno z najwybitniejszych dzieł międzywojennego ekspresjonizmu w Europie.
Bibliografia
Oprac, MC; S. Brzezicki, C. Nielsen (red.), Zabytki w Polsce. Śląsk, Warszawa 2006; P. Pyrchała (red.), Historia kościoła i parafii świętego Józefa, Katowice 2007; E. Chojecka, Kościół świętego Józefa w Zabrzu Dominikusa Böhma na tle krajobrazu artystycznego Górnego Śląska, Katowice 1999; E. Chojecka, J. Gorzelik, I. Kozina, B. Szczypka-Gwiazda, Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku, Katowice 2009, s. 407-410
|