Leon XI (1535-1605), papież
Alessandro Ottaviano de’ Medici urodził się 2 czerwca 1535 we Florencji, w rodzinie spokrewnionej z rodem Medyceuszy, panujących ówcześnie w tym mieście. Jego ojciec Ottaviano de’ Medici zmarł gdy ten był jeszcze dzieckiem. Jego matka Francesca Salviati była kuzynką Leona X. Jego edukacja przebiegała w domu pod okiem dominikanina o. Vincenzo Ercolano. Jako młodzieniec wolał raczej uczyć się rzeczy praktycznych niż zgłębiać wiedzę spekulatywną. Już od wczesnych lat wykazywał zainteresowanie życiem Kościoła, lecz jego matka była przeciwna wyborowi kapłaństwa między innymi dlatego, że był jedynym chłopcem w rodzinie. Został przez nią skierowany na dwór swojego wuja, księcia Toskanii, Cosima I Medici. Ten mianował go rycerzem zakonu św. Stefana i posłał do Rzymu 10 czerwca 1569 jako swojego ambasadora przy Stolicy Apostolskiej, którym to był przez 15 lat. Święcenia kapłańskie przyjął dopiero po śmierci swojej matki 22 lipca 1567 z rąk arcybiskupa Florencji Antonio Altoviti. Już jako ksiądz poznał Filipa Nereusza (późniejszy Święty) i postanowił rozpocząć karierę kościelną, wciąż jednak prowadząc ascetyczny tryb życia i pozostając otwartym na potrzeby innych. W marcu 1573 roku w Wiecznym Mieście został konsekrowany na biskupa Pistoi przez kardynała Francisco Pacheco de Toledo, biskupa Burgos. Niespełna rok później, 15 stycznia 1574, został mianowany arcybiskupem Florencji. Otrzymał kapelusz kardynalski z rąk papieża Grzegorza XIII na konsystorzu 12 grudnia 1583, obejmując stolicę tytularną S. Ciriaco alle Terme (SS. Quirico e Giulitta). Wielokrotnie zmieniano mu tytuł prezbiterski – na SS. Giovanni e Paolo (1591), San Pietro in Vincoli (1592), św. Praksedy (1594), bazylikę św. Marii na Zatybrzu (1600). W swoich diecezjach Alessandro Ottaviano de’ Medici okazał się gorliwym duszpasterzem, wprowadzając w życie postanowienia soboru w Trydencie. Należał do osób, które nakłoniły Klemensa VIII do zdjęcia ekskomuniki z króla Francji Henryka IV. Od kwietnia 1596 roku przez dwa lata był legatem papieża we Francji. Podjął tam próbę uporządkowania życia kleru i wymuszenia (bezskutecznie) na Henryku IV przyrzeczonej publikacji dokumentów soboru trydenckiego. Uznał też za konieczne zawarcie pokoju z Hugenotami, czyli francuskimi protestantami ewangelikalnymi, co przyczyniło się do porozumienia między obiema stronami w Nantes 30 kwietnia 1598. Układ ten przyznawał wszystkim obywatelom wolność sumienia i wyznania, lecz już w roku 1685 został zniesiony przez Ludwika XIV, ponieważ przestał odpowiadać stronie katolickiej. Kardynał de Medici brał udział w rozmowach dotyczących warunków pokoju między Francją a Hiszpanią, który z korzyścią dla strony francuskiej zawarto w Vernis 2 maja 1598. 10 listopada tego samego roku, po powrocie z Francji, Alessandro kardynał de’ Medici został mianowany przez papieża Klemensa VIII prefektem Świętej Kongregacji do spraw Konsultacji z Biskupami, Zakonnikami i Innymi Prałatami. W 1600 roku został kardynałem - biskupem Albano, a dwa lata później Palestriny. Sześciokrotnie brał udział w wyborze biskupa Rzymu.
Na konklawe w marcu 1605 roku po śmierci papieża Klemensa VIII przybyło 62 kardynałów. Wielkie poruszenie wzbudzał fakt głosowania na członków Świętego Kolegium, którzy nie ukończyli jeszcze dwudziestego roku życia. Jako pierwszy wymaganą większość otrzymał Cezary Baroniusz, włoski historyk i hagiograf, co jednak nie spodobało się stronie hiszpańskiej, która w imieniu Filipa II, zgłosiła veto. Drugim kandydatem, który zdobył wymaganą liczbę głosów był Alessandro Ottaviano de' Medici. Jako osoba popierana przez Francuzów, również nie spodobał się kardynałowi, który zawetował pierwszy wybór. Jednak zgodnie z prawem weta kardynał mógł tylko raz skorzystać ze swojego przywileju. Zatem 1 kwietnia (niektóre źródła podają 3 kwietnia za datę wyboru, jednak większość przemawia za datą 1 kwietnia) 1605 roku wybrano na papieża Alessandra de' Medici, który na cześć swojego wuja przyjął imię Leon XI. Koronacja odbyła się 10 kwietnia. Dokonał jej kardynał Francesco Sforza, protodiakon S. Maria in Via Lata. Pokładano w nim nadzieję, że za jego pontyfikatu będzie kontynuowana reforma soborowa, zahamowana przez Klemensa VIII. Panowała opinia, że jest stanowczym przeciwnikiem tzw. „prałatów-światowców”, człowiekiem szczodrobliwym i lubiącym towarzystwo uczonych. Mimo krótkiego pontyfikatu powołał komisję, która miała się zająć reformą systemu elekcji na konklawe. Ponadto rozstrzygnął spór między duchowieństwem z Kastylii i Léon a jezuitami. Oficjalnie mówiono o tym, że zamierza wesprzeć cesarza rzymskiego narodu niemieckiego Rudolfa II Habsburga w jego walce z Turkami. Zdobył przychylność ludu znosząc niektóre podatki w Rzymie. Wziął w posiadanie Villę Medici. Dał wyraźne świadectwo wiary gdy sprzeciwił się nepotyzmowi, odmawiając na łożu śmierci kreacji kardynalskiej swemu bratankowi Ottaviano de' Medici. Nie było mu jednak dane panować zbyt długo, gdyż zmarł 27 kwietnia 1605 po 27 lub, jeśli przyjmiemy za datę wyboru 3 kwietnia, po 25 dniach pontyfikatu, nie dokonując żadnej kreacji kardynalskiej. Powodem było przeziębienie, na które zachorował przy obejmowaniu Bazyliki Świętego Jana na Lateranie albo, jak podają inne źródła, konsekwencje po upadku z konia, który miał miejsce kilka dni po elekcji. Doczesne szczątki Leona XI spoczęły w Bazylice Świętego Piotra w Watykanie, gdzie jego krewny, Roberto Ubaldini, nakazał wzniesienie mu wspaniałego pomnika.
Bibliografia
K. Dopierała, Księga papieży, Poznań 1996, s. 333; R. Fischer-Wollpert, Leksykon papieży, Kraków 2000, s. 99; R. Mongego, Leksykon papieży, Kraków 2008, s. 466-467.