Kuś Jan Paweł

Kuś Jan Paweł CM (1920-1963)

Urodził się 8 marca 1920 w Żorach w rodzinie Jana i Wiktorii z d. Smusz. Do szkoły powszechnej uczęszczał od roku 1926. Po czterech klasach, tj. w roku 1930, po zdaniu egzaminów wstępnych z języka polskiego i matematyki wstąpił do miejscowego Gimnazjum Klasycznego im. Karola Miarki. Od 18 sierpnia 1934 kontynuował naukę w Seminarium Internum w Wilnie prowadzonym od 1930 roku przez Księży Misjonarzy. W maju 1938 roku otrzymał świadectwo dojrzałości. 19 marca 1938 złożył śluby zakonne. W tym samym roku rozpoczął studia filozoficzno-teologiczne w Instytucie Teologicznym Księży Misjonarzy w Krakowie na Kleparzu, które ukończył w trakcie wojny w 1943 roku. 18 sierpnia 1943 przyjął święcenia kapłańskie na Kleparzu z rąk bpa Jana Lorka i odprawił swoją Mszę św. prymicyjną w kościele pw. Świętych Apostołów Filipa i Jakuba w Żorach. 20 grudnia 1943 został posłany przez przełożonych do Warszawy, gdzie pomagał w kościele pw. Świętego Krzyża i uczęszczał na tajne wykłady z zakresu prawa kanonicznego prowadzone przez profesorów KUL na tzw. Uniwersytecie Ziem Zachodnich. Ze względu na wybuch Powstania Warszawskiego ukończył tylko jeden rok, lecz nie zdążył zdać wszystkich egzaminów. Razem z konfratrami został aresztowany przez gestapo i uwięziony na Pawiaku od 7 do 25 lutego 1944. Podczas Powstania Warszawskiego przebywał w domu świętokrzyskim do 22 sierpnia 1944, a po zdobyciu w tym dniu kościoła i przyległych obiektów przez powstańców pracował na terenie parafii misjonarskiej w okolicach kaplicy Sióstr Miłosierdzia przy ul. Ordynackiej. 10 września 1944 został internowany i przewieziony do obozu w Pruszkowie, skąd wkrótce się wydostał. Potem przebywał kolejno w Grodzisku Mazowieckim, Krakowie i Zebrzydowicach k. Kalwarii w domu wypoczynkowym Sióstr Miłosierdzia, w którym przygotowywał pracę magisterską o Przeszkodach unieważniających przyjęcie do nowicjatu.

W maju 1945 roku uzyskał tytuł magistra na Wydziale Teologicznym UJ w Krakowie. Jednocześnie opiekował się gmachem zniszczonego Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie przy Alei Mickiewicza 3. We wrześniu 1945 roku został mianowany prokuratorem Seminarium Śląskiego, które mieściło się przez pierwszy rok akademicki wspólnie z seminarium stradomskim, a od 1946 roku we własnym częściowo odremontowanym gmachu. Pracował tam aż do 9 maja 1950. W międzyczasie uczęszczał na seminarium naukowe z zakresu prawa kanonicznego, prowadzone przez ks. prof. Jana Krzemienieckiego, przygotowując rozprawę doktorską. 12 maja 1950 przeszedł do pracy w Gorzowie. Został wykładowcą z zakresu prawa kanonicznego, powierzono mu także opiekę duszpasterską w kaplicy Sióstr Miłosierdzia pw. Niepokalanego Poczęcia NMP oraz urząd obrońcy węzła małżeńskiego. Pełnione obowiązki dzielił z pracą naukową nad rozprawą doktorską, którą obronił w maju 1952 roku na Wydziale Teologicznym w Krakowie na podstawie pracy: O przeszkodach wzbraniających godziwe przyjęcie do nowicjatu. Krótko po zdobyciu stopnia doktora prawa kanonicznego objął obowiązki dyrektora administracyjnego Wyższego Seminarium Duchownego w Gorzowie Wlkp., pełniąc jednocześnie funkcję wykładowcy prawa kanonicznego w tymże seminarium.

W 1960 roku, chcąc skompromitować kadrę seminarium gorzowskiego, oskarżono go o to, że ukrywał w swoim mieszkaniu osobę poszukiwaną przez wymiar sprawiedliwości. Chodziło o Jadwigę Welcher, którą oskarżano o to, że będąc kierowniczką Domu Towarowego GS w Żorach miała dokonać malwersacji finansowych (faktycznie jako niepełnoletnia, a spokrewniona z ks. Kusiem, została zatrudniona w seminarium jako pomoc kuchenna). W wyniku spreparowanego dochodzenia duchowny został postawiony przed sądem. Pojawiły się m.in. insynuacje o jego niemoralne prowadzenie się. W końcu otrzymał wyrok 2,5 roku więzienia, z czego odsiedział rok.

Sąd Wojewódzki postanowieniem z 10 listopada 1961 zwolnił ks. Kusia przedterminowo z więzienia, uzasadniając swoją decyzję wzorowym zachowaniem w czasie odbywania kary. Po opuszczeniu więzienia w Strzelcach Opolskich, 24 listopada 1961, udał się do Domu Prowincjalnego Księży Misjonarzy w Krakowie. Od grudnia 1961 roku został mianowany wykładowcą prawa kanonicznego i homiletyki w Instytucie Teologicznym Księży Misjonarzy w Krakowie. 4 czerwca 1962 mianowano go dyrektorem Sióstr Miłosierdzia Prowincji Chełmińskiej.

Jednak trauma po miesiącach uwięzienia dała o sobie znać. Zmarł w Poznaniu w Szpitalu Przemienienia Pańskiego po krótkiej chorobie 17 lutego 1963. Mszę św. żałobną odprawił bp Wilhelm Pluta. Po uroczystościach pogrzebowych w Poznaniu przewieziono jego doczesne szczątki do Krakowa, gdzie został pochowany w grobowcu misjonarskim na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Bibliografia

W. Jacewicz, J. Woś, Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939–1945, z. 5, Warszawa 1981, s. 378; D. Śmierzchalski-Wachocz, Ofiara walki reżimu z Kościołem gorzowskim. Ksiądz dr Jan Paweł Kuś CM (1920-1963), "Nasz Dziennik" 2010, nr 112 (3738) z dnia 15-16 V 2010.