Kojzar Ludwik

Kojzar Ludwik (1888-1973), proboszcz w Ustroniu, więzień obozu w Dachau

Urodził się 12 sierpnia 1888 w Zbytkowie k. Strumienia, w powiecie cieszyńskim, w rodzinie rolniczej Pawła i Zuzanny z d. Brandys. Do szkoły elementarnej uczęszczał w rodzinnej miejscowości. Następnie uczył się w polskim gimnazjum klasycznym w Cieszynie i tam zdał egzamin dojrzałości. Po maturze wstąpił do Seminarium Duchownego w Widnawie, gdzie 21 lipca 1914 przyjął święcenia kapłańskie.

Jako wikariusz duszpasterzował w parafiach: św. Józefa w Zabrzegu i Bożego Ciała w Jabłonkowie. We wrześniu 1917 roku został powołany do armii austriackiej i przez trzy miesiące jako kapelan pełnił posługę w szpitalu wojskowym w Morawskiej Ostrawie. Następnie przebywał na froncie włoskim. Po zakończeniu I wojny światowej pracował jako wikariusz w parafiach: św. Ap. Piotra i Pawła w Skoczowie i Podwyższenia Krzyża Świętego we Frysztacie. W grudniu 1919 roku został katechetą w Polskiej Szkole Wydziałowej we Frysztacie. We wrześniu 1920 roku objął obowiązki katechety w Polskiej Szkole Wydziałowej w Czechowicach. 29 sierpnia 1934 został mianowany proboszczem parafii św. Klemensa w Ustroniu.

Podczas II wojny światowej, gdy odprawił 22 maja 1941 nabożeństwo w Ustroniu, władze niemieckie ukarały go grzywną 200 marek za przekroczenie zakazu obchodu uroczystości Wniebowstąpienia Pańskiego. Wraz z kilkoma innymi kapłanami został aresztowany 12 listopada 1943 przez cieszyńskie gestapo pod zarzutem wspierania ruchu oporu i ukrywania ks. Józefa Kanii. Przeszedł więzienia w Cieszynie i Mysłowicach (od 3 grudnia 1943 do 19 lutego 1944), po czym osadzono go w obozie koncentracyjnym w Dachau (od 28 lutego 1944 do wyzwolenia obozu 29 kwietnia 1945). Wrócił do Ustronia w czerwcu 1945.

Kilka miesięcy później 6 października 1945 funkcjonariusze UB przeprowadzili rewizję domową w mieszkaniu, a następnie zatrzymali ks. Kojzara. Przetrzymywano go w Ustroniu, a następnego dnia przewieziono do Skoczowa, a potem do aresztu cieszyńskiego PUBP. W wyniku licznych interwencji, w tym protestów biskupów katowickich, ks. Kojzar został zwolniony (prawdopodobnie po kilkunastu dniach uwięzienia).

W kolejnych latach, zaangażował się w ruch „księży patriotów” jako członek ZBoWiD-u. Wziął m.in. udział w styczniu 1950 roku w konferencji „księży patriotów” w Katowicach, gdzie należał do grupy duchownych, którzy domagali się „uzdrowienia sytuacji w śląskim Caritasie”. Do 1956 roku był pełnomocnikiem powiatowym Okręgowej Komisji Księży przy ZBoWiD. W styczniu 1953 roku otrzymał nominację na stanowisko dziekana dekanatu cieszyńskiego. Po powrocie biskupów śląskich z wygania, pod koniec 1956 roku został odwołany z tego stanowiska. W listopadzie 1964 roku został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. 1 września 1965 złożył rezygnację z urzędu proboszcza, a kilka miesięcy później ciężko zachorował. Zmarł 25 czerwca 1973 w Ustroniu i tam został pochowany.

Bibliografia

AAKat, Akta personalne ks. Ludwika Kojzara oraz Generalia Personalia, t. III, k. 115-116; APKat, Urząd Wojewódzki w Bielsku-Białej, Wydział ds. Wyznań; Ustroń. Parafia św. Klemensa, sygn. 72/142; Schematyzm (1927-1977); A. Dziurok, Kojzar Ludwik (hasło), [w:] Leksykon duchowieństwa, t. 2, s. 127-128; Golec, Bojda, Słownik, t. 1, s. 147-148; Grajewski, Wygnanie, s. 100, 107, 189, 221; Martyrologium, s. 184; Myszor, Historia diecezji, s. 65 i nn; M. Starczewski, Udział duchowieństwa w ruchu oporu na Górnym Śląsku 1939-1945, [w:] Wojskowa służba śląskich duchownych w l. 1918-1980, red. Z. Kapały i J. Myszora, Katowice 1999, s. 121-122; Represje wobec duchowieństwa, s. 5 i nn.; A. Steuer, Kojzar Ludwik, O duszę polską, Katowice 1991, s. 68; J. Urbaczka, Kojzar Ludwik (hasło), [w:] Słownik biograficzny, s. 179; WD 1930, nr 10, s. 109; Województwo śląskie, s. 449, 472; 550 lat parafii pod wezwaniem św. Klemensa papieża i męczennika w Ustroniu, red. I. Panic, Cieszyn-Ustroń 1997, s. 47-48; J. Żurek, Ruch "księży patriotów" w województwie katowickim w latach 1949-1956, Warszawa-Katowice 2009, s. 83 i nn.