Kościół pw. św. Bartłomieja w Smolnicy

Z e-ncyklopedia

Według sprawozdania z wizytacji z 1697 roku kościół został zbudowany około 1600-1603 przez luteran pw. św. Bartłomieja. Dokładna data jego wzniesienia nie jest znana. Swój obecny kształt zawdzięcza przebudowie przeprowadzonej pod koniec XVI lub na początku XVII wieku, kiedy to dostawiono do niego wieżę. Do końca lat 70. XX wieku był kościołem parafialnym parafii św. Bartłomieja w Smolnicy. Kościół znajduje się na smolnickim cmentarzu przykościelnym, obecnie pełniąc rolę kościoła cmentarnego. Kościół i cmentarz otacza kamienny mur.

Według najnowszych badań dendrochronologicznych, obecny kościół pochodzi z lat 1776-1777. Kościół jest drewniany, konstrukcji zrębowej, na podmurowaniu z kamienia. Ściany nawy zewnątrz i wewnątrz wzmocniono lisicami. Został wzniesiony na rzucie prostokąta z węższą trójboczną absydą od wschodu, dodaną pod koniec XVII lub na początek XVIII wieku. Od północy przylega prostokątna zakrystia, powiększona w 1905 roku, a od zachodu zaś kwadratowa wieża, dobudowana na początku XVIII wieku z kruchtą w przyziemiu. Nad absydą znajduje się sklepienie pozorne, trójpolowe, w nawie zaś niższy sufit z fasetami. Pochodzący z XVII lub XVIII wieku chór muzyczny wsparty jest na czterech bogato profilowanych słupach z zastrzałami z późniejszym prostokątnym występem w części środkowej. W podniebiu chóru znajduje się strop belkowany. Do nawy od zachodu oraz do zakrystii prowadzą portale zamknięte łukiem segmentowym. Na zewnątrz kościół pobity jest gontem. Wieża o ścianach pochyłych szalowana jest deskami. Kościół pokrywa dach namiotowy pobity gontem.

Pierwotnie w kościele znajdował się stary ołtarz rzeźbiony w stylu późnogotyckim i stanowił tryptyk schyłku średniowiecza. Pochodzi z około 1470 roku. W jego centralnej części znajdują się figury rzeźbione: św. Barbary, Maryi z Dzieciątkiem i św. Doroty. W obu skrzydłach w dwu rzędach widocznych jest dwunastu Apostołów. Na zewnątrz tryptyk zdobią malowidła św. Jerzego i św. Katarzyny, pochodzące prawdopodobnie z II poł. XVI w. Pochodzące z tego ołtarza dwa boczne skrzydła i Madonna znajdują się w Muzeum w Raciborzu.

W latach 2007-2014 kościół poddano kompleksowym pracom remontowo-konserwatorskim.

  • Kościół jest wpisany do rejestru zabytków woj. śląskiego (nr rej. 495/56 z 2.11.1956 oraz 362/60 z 18.02.1969).
  • Leży na Szlaku Architektury Drewnianej woj. śląskiego w pętli gliwickiej.

Bibliografia

Oprac. MC; B. Kubit, Smolnica, Dawny kościół parafialny pw. św. Bartłomieja, ulotka wydana z okazji X Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego, Gliwice 2012; [1] (dostęp: 11.01.2025)