Kościół Akademicki w Rybniku

Z e-ncyklopedia
kościół akademicki
kościół akademicki

Obecny Kościół Akademicki w Rybniku to prezbiterium dawnego kościoła parafialnego Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny zbudowanego w stylu gotyckim i pochodzącego z połowy XV wieku. Umiejscowiony jest na tzw. Górce Kościelnej (Cerekwickiej). Budowę kościoła przypisuje się proboszczowi Marcinowi Strzale (1432-1449, 1472) oraz jego następcy Marcinowi Dedokowi. Fundację obiektu przypisuje się księciu rybnickiemu Wacławowi, względnie Mikołajowi. Budowlę postawiono w miejscu kościoła drewnianego sprzed 1180 roku, którego fundatorem był książę raciborsko - opolski Mieszko I Plątonogi, syn Władysława Wygnańca. Pierwszy z seniorów - zgodnie z ustawą sukcesyjną z 1138 roku - Władysław był najstarszym synem księcia Bolesława Krzywoustego. Kościół natomiast składał się z nawy głównej, kamienno - ceglanego prezbiterium i drewnianej wieży. Ta ostatnia pochodziła prawdopodobnie sprzed połowy XV wieku.

W 1679 roku kościół miał 23 metry długości i 9 metrów szerokości. Przylegała do niego drewniana dzwonnica o spiczastym, gotyckim hełmie, mająca na rogach cztery smukłe wieżyczki. XVII-wieczny wizytator Joannston zanotował, że podłoga w kościele była wyłożona cegłami, a nad głowami wiernych w nawie zawieszony był płaski drewniany sufit z polichromią. Prezbiterium miało prawdziwe żebrowe sklepienie. Napisał także: Tak samo murowana zakrystia jest sklepiona, dość przestronna, ale niedobrze zamknięta, przeto już nieraz złodzieje przez nią do kościoła się wdarli.

Wieże oraz nawy kościoła rozebrano w lipcu 1798 roku, wykorzystując uzyskany materiał przy budowie kościoła pw. Matki Bożej Bolesnej (1798-1801). Prezbiterium zaś przeznaczono na kaplicę cmentarną. W jej podziemiach spoczywa zmarły w 1808 roku ostatni proboszcz kościoła NMP, budowniczy kościoła Matki Bożej Bolesnej - ks. Feliks Reisner. Pochowani zostali tam również przedstawiciele rodziny Węgierskich, ostatnich prywatnych właścicieli rybnickiego państwa stanowego. Zachowane prezbiterium jest orientowane; mury zostały wzmocnione szkarpami; na ścianie wschodniej osłonięto wykrój ostrołukowej tęczy. Nad dwuspadowym, pokrytym dachówką dachem wznosi się ośmioboczna wieżyczka na sygnaturkę.

  • W kościele tym w latach 1619-1620 głosił kazania Jan Sarkander.

Duszpasterze akademiccy

Bibliografia

M. Szołtysek, Stary kościół, czyli 200 lat parafii Matki Boskiej Bolesnej w Rybniku, Rybnik 2001; A. Trunghardt, Dzieje Rybnika i dawniejszego państwa rybnickiego na Górnym Śląsku, Rybnik 1925 [reprint Rybnik 2000], s. 16 i 73; A. Żukowski, A. Gudzik, Szlakami Zielonego Śląska 1, Czerwionka-Leszczyny 2010, s. 286; Gość Niedzielny, nr 8/1610, 26 lutego 2023, Archidiecezja katowicka, s. VI-VII