Klemens XII

Z e-ncyklopedia

Klemens XII (1652-1740), papież

Lorenzo Corsini żył i panował jako papież w czasach niepomyślnych dla Kościoła. Urodził się 7 kwietnia 1652 w rodzinie florenckiej. Księdzem został dopiero w 1685 roku, zrzekając się majątku rodzinnego. Pełnił wiele urzędów i dobrze odznaczył się w swojej działalności. W 1691 roku mianowano go nuncjuszem apostolskim w Wiedniu, gdzie jednak nie został przyjęty przez cesarza Leopolda I Habsburga, pozostającego w konflikcie z papieżem Aleksandrem XII. W 1706 roku Klemens XI nadał mu godność kardynalską. Jego poprzednik, Benedykt XIII, zmarł 21 lutego 1730. Burzliwe konklawe trwało jednak cztery miesiące, zanim 12 lipca 1730 wybrano kardynała Corsini. Przybrał on imię Klemens XII. Uchodził za papieża przejściowego. W momencie wyboru miał 78 lat i był schorowany: cierpiał na podagrę, a dwa lata po objęciu urzędu papieskiego stracił wzrok. Dlatego też w ważniejszych sprawach pomagał mu jego bratanek, kardynał Nerio Corsini, który wywarł duży wpływ na jego pontyfikat. Ważnym i dobrym posunięciem Klemensa XII było szybkie skazanie na więzienie kardynała Mikołaja Coscii, odpowiedzialnego za złe prowadzenie gospodarki państwa kościelnego oraz pogorszenie stosunków z innymi państwami. Papież starał się naprawić sytuację finansową. Nie odniósł jednak na tym polu sukcesów, zadłużenie państwa rosło, a pod koniec jego pontyfikatu było większe niż na początku. Klemensowi XII nie wiodło się również w polityce zagranicznej. Wiek XVIII, w którym przypadł czas jego rządów, to okres oświecenia. Rozum stał się dla uczonych ważniejszy niż wiara, miał rozjaśnić ciemności zabobonów i wydawał się nie do pogodzenia z religią. Ludziom zależało raczej na wolności od rygorów. Władcy europejscy dążyli do sekularyzacji państw oraz władzy absolutnej. Stąd duże nieporozumienia i niechęć do papiestwa. Stratą dla Klemensa XII były m.in. Parma i Piacenza, papieskie lenna, które w 1731 roku przeszły pod rządy hiszpańskie, podobnie Neapol. Nic nie pomógł konkordat z 1737 roku, w którym papież poczynił duże ustępstwa Hiszpanii. Także wobec nieprzyjaźni Bourbonów polityka zagraniczna papieża była nieudana i nie przyniosła poprawy stosunków. Na początku swoich rządów papież ostrzegał, że we Włoszech jest zbyt duże przyzwolenie na obecność, a nawet nauczanie ateizmu. Jego zasługą z pewnością jest dostrzeżenie tego problemu oraz szkodliwej działalności i zagrożenia ze strony masonerii. Stąd w 1738 roku wydał przeciw niej bullę ostrzegającą przed tym zgrupowaniem. Większe sukcesy papież Klemens XII odniósł na polu kulturalnym, choć jego mecenat nie zawsze był przychylnie postrzegany ze względu na zadłużenie kurii. Odnowił fasadę Bazyliki Laterańskiej, wybudował kaplicę św. Andrzeja Corsini, Fontannę di Trevi i powiększył zbiory Biblioteki Watykańskiej.

Zmarł 6 lutego 1740.

Klemens XII zapisał się także w historii Polski. Za jego pontyfikatu w 1737 roku podpisano traktat we Wschowej, który pozwalał polskim królom mianować 13 opatów komendatoryjnych, a żona króla polskiego Augusta III Sasa, Maria Józefa, otrzymała od papieża Złotą Różę, przechowywaną obecnie w Krakowie.

Bibliografia

S. Nabywaniec, Klemens XII, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 9, Lublin 2002, kol. 116; K. Dopierała, Księga papieży, Poznań 1996, s. 360-362; R. Fischer-Wollpert, Leksykon papieży, Kraków 2000, s. 106.