Grzyśka Izydor

Z e-ncyklopedia

Grzyśka Izydor OFM (1906-1973), imię zakonne Bernardyn, prowincjał

Urodził się 4 kwietnia 1906 w Halembie w rodzinie rolnika Walentego i Franciszki z d. Spyra. Był uczniem szkoły podstawowej w Halembie, edukację kontynuował w Niższym Seminarium Duchownym Franciszkanów w Nysie (1919-1922) oraz w gimnazjum państwowym w Katowicach. 29 listopada 1922 w Wieluniu koło Częstochowy wstąpił do zakonu franciszkanów prowincji śląsko-wielkopolskiej; odbył nowicjat w Wieluniu, po czym 1 grudnia 1923 złożył trzyletnie śluby zakonne. Studia filozoficzne odbył w Wyższym Seminarium Duchownym własnej prowincji, na kurs teologiczny wyjechał do Fuldy (1925-1929). W Fuldzie złożył śluby uroczyste 23 kwietnia 1927. Święcenia kapłańskie przyjął 22 grudnia 1928. Po powrocie ze studiów zagranicznych pracował w klasztorach franciszkańskiej prowincji śląsko-wielkopolskiej (Prowincji Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny), początkowo w Wielkopolsce, a od 1933 roku na Śląsku − w Panewnikach i Chorzowie-Klimzowcu. W 1937 roku został przełożonym klasztoru w Chorzowie-Klimzowcu, w 1942 roku objął dodatkowo obowiązki administratora przyklasztornej parafii św. Franciszka z Asyżu. W latach okupacji niósł pomoc osobom poszukiwanym przez hitlerowców oraz rodzinom tych osób, zarówno materialną, jak i udzielając schronienia. 24 maja 1948 został aresztowany przez władze komunistyczne pod zarzutem rzekomej przynależności do Stronnictwa Narodowego i prowadzenie działań na rzecz obalenia ustroju. 8 listopada tegoż roku Rejonowy Sąd Wojskowy skazał go na siedem lat więzienia, mimo iż wśród świadków obrony znalazł się sędzia wojskowy Wystrychowski, w czasie wojny przechowywany w klasztorze chorzowskim. O. Grzyśka odbył całość wyroku, początkowo w więzieniu w Katowicach, a od października 1949 roku we Wronkach. W maju 1955 roku zwolniony, osiadł w klasztorze w Panewnikach. Od sierpnia 1955 roku prowadził wykłady z liturgiki i śpiewu gregoriańskiego we franciszkańskim Wyższym Seminarium Duchownym w Panewnikach. Pełnił w seminarium także obowiązki ojca duchownego. W 1957 roku ukończył specjalistyczny kurs w zakresie bibliografii na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Był spowiednikiem w klasztorach żeńskich, a także wizytatorem klasztorów żeńskich i męskich.

W 1968 roku został wybrany prowincjałem prowincji śląsko-wielkopolskiej i na stanowisku tym pozostawał do końca życia. Brał udział w dwóch kapitułach generalnych: w Medelin i w Madrycie. Ze względu na obowiązki prowincjała nie był w stanie kontynuować zajęć w seminarium. W 1973 roku ogłosił artykuł Krótki szkic historyczny Prowincji Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Polsce ("Miesięcznik Franciszkański", 1973, nr 1). Wcześniej, jeszcze w latach przedwojennych, był redaktorem czasopisma dla tercjarzy franciszkańskich "Szkoła Seraficka" (przez pewien czas jako "Głos św. Franciszka"). Od 1972 roku chorował na płuca, zmarł 19 października 1973 w Panewnikach. Spoczął w kwaterze ojców franciszkanów na cmentarzu panewnickim w Ligocie.

Bibliografia

J. A. Mazurek, Grzyśka Bernardyn Izydor, [w:] Słownik polskich pisarzy franciszkańskich, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1981, s. 164-165; S. T. Waszecki, Grzyśka Izydor Bernardyn (hasło), [w:] Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, red. M. Pater, Katowice 1996, s. 125-126; K. Banaś, Grzyśka Izydor (hasło), [w:] Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945-1989, red. J. Myszor, t. 1, Warszawa 2002, s. 74-76; S. Janicki, Prowincjałowie Prowincji Wniebowzięcia NMP w Polsce w latach 1923-1973, "Szkoła Seraficka. Seria Nowa", t. 1 (2008), s. 165-166; A. Steuer, Grzyśka Izydor (hasło), Słownik biograficzny ziemi pszczyńskiej, s. 85.