Grzegorz V

Z e-ncyklopedia

Grzegorz V (972-999), papież

Bruno, urodzony w 972 roku, był synem księcia Ottona z Karyntii oraz wnukiem cesarza Ottona I Wielkiego. Został przeznaczony do stanu duchownego, a także otrzymał solidne wykształcenie. Zostanie przez Bruna papieżem związane jest z wyprawą do Italii Ottona III, który został tam wezwany przez papieża Jana XV. W tę podróż niemiecki władca zabrał ze sobą Bruna. Gdy Otton III przebywał w Rawennie dotarła do niego informacja o śmierci papieża. Rzymska arystokracja poprosiła Niemca o wyznaczenie następcy zmarłego biskupa Rzymu. Otton III jako następcę wyznaczył Bruna, swojego kuzyna, a zarazem swojego kapelana.

Bruno został papieżem 3 maja 996, a chcąc wzorować się na na Grzegorzu I Wielkim, przyjął imię Grzegorz V. Obejmując Stolicę Piotrową, Bruno stał się pierwszym Niemcem, który został papieżem, a w chwili rozpoczęcia pontyfikatu miał zaledwie 24 lata. Nowy papież już 21 maja 996 koronował na cesarza wspomnianego Ottona III. Gdy ten drugi w czerwcu opuścił Rzym, doszło do buntu ludu rzymskiego. Przewrotem kierował Jan Krescencjusz II. Jego celem było ograniczenie władzy papieża, a także wprowadzenie w Rzymie republiki arystokratycznej. Przy wsparciu Bizancjum Jan Filagatos został wybrany antypapieżem, przybierając imię Jan XVI. Episkopat zachodni od razu go ekskomunikował. Natomiast Grzegorz V ratował się ucieczką i początkowo schronił się w Spoleto, skąd próbował zbrojnie odzyskać Rzym, ale dwukrotna próba skończyła się fiaskiem. W styczniu 997 roku wygnany papież przeniósł się do Lombardii. Miesiąc później niemiecki papież zwołał synod w Pawii, podczas którego ekskomunikowano Krescencjusza. Podczas drugiej wizyty Ottona III w Italii w 998 roku Grzegorz V ponownie towarzyszył kuzynowi. Przy pomocy niemieckiego cesarza papież odzyskał swój tron. Po ponownym objęciu panowania biskup Rzymu przewodniczył synodowi, podczas którego Jan Filagatos został odwołany z urzędu i uwięziony w klasztorze. Natomiast inicjator antypapieskiego powstania Krescencjusz został ścięty na murach obronnych Zamku Św. Anioła. Grzegorz V nawiązał z kolei ścisłą współpracę z Ottonem III. Nie oznaczało to jednak, że wszystkie poglądy kuzynów na dane sprawy były identyczne. Papież zachował własne poglądy nawet jeśli te były odmienne od poglądów niemieckiego cesarza. Przykładem tego jest stanowisko Głowy Kościoła wobec francuskich biskupów, którzy brali udział w zrzuceniu z urzędu Arnulfa z Reims. Papież przywrócił Arnulfa na stolicę biskupią, a wspomnianych biskupów suspendował. Kolejny taki przykład to przywrócenie (mimo iż wola cesarza była inna) biskupstwa w Merseburgu. Było jednak i tak, że Grzegorz ulegał Ottonowi III. Pokazuje to sytuacja, gdy Otton mianował Gerberta z Aurillac arcybiskupem Rawenny. Papież zmuszony uznać poczynania cesarza wysłał Gerbertowi paliusz. Grzegorz V był też pierwszym papieżem, który wydał interdykt. Nałożył on klątwę na całą Francję, ponieważ król francuski Robert II - którego zresztą następca św. Piotra ekskomunikował – poślubił swą kuzynkę Berty (krewna IV stopnia), a bez dyspensy papieża było to niemożliwe. Ostatnie swoje lata papież poświęcił reformie Kościoła. Grzegorz V zmarł 18 lutego 999. Jako, że zmarł on niespodziewanie, pojawiły się podejrzenia, że został otruty. Powodem śmierci papieża była jednak malaria. Pontyfikat ten trwał ledwie 3 lata, a Bruno w chwili śmierci miał dopiero 27 lat. Został pochowany w Bazylice Świętego Piotra. Epitafium, które zostało temu papieżowi poświęcone wychwalało go za umiejętność głoszenia kazań w języku francuskim, niemieckim, a także łacińskim. Był to człowiek energiczny, a pomimo młodego wieku zdecydowany oraz twardy.

Bibliografia

J. Norman, Encyklopedia papieży, Warszawa 2006, s. 188-189; K. Dopierała, Księga papieży, Poznań 1996, s. 125-126; R. Fischer-Wollpert, Leksykon papieży, Kraków 1990, s. 69.