Św. Grzegorz I Wielki (540-604), papież, doktor Kościoła
Urodził się w 540 roku, w okresie najazdów barbarzyńskich Gotów. Był dzieckiem świętych rodziców: Gordiana i Sylwii. Stosownie do statusu rodziny, należącej do starego patrycjuszowskiego rodu rzymskiego, odebrał staranne wykształcenie i wychowanie przygotowujące go do pełnienia ważnych urzędów publicznych, m.in. prefekta miasta Rzymu. Wyniesione z rodzinnego domu głębokie przywiązanie do Chrystusa i Kościoła sprawiło, że w 575 roku wstąpił do zakonu benedyktynów, zamieniając rodzinny dom w klasztor. Czas poświęcał na czytanie i rozpamiętywanie Ksiąg świętych, modlitwę i naukę języków. Kolejni papieże powierzali mu różne urzędy i misje specjalne, m.in. był diakonem Kościoła Rzymskiego, legatem papieskim na dworze cesarskim w Konstantynopolu i osobistym sekretarzem papieskim. Po śmierci papieża Pelagiusza II lud rzymski, senat i kapłani jednogłośnie obwołali Grzegorza biskupem Rzymu. Jako papież nazwał siebie sługą sług Bożych. Zdecydowanie przeprowadzał reformę kurii papieskiej, dbał o obsadzanie urzędów biskupich godnymi kandydatami. Zabiegał o pozyskanie dla Kościoła nowych ludów: Longobardów, Wandalów i Wizygotów. Dokonał reformy i ujednolicenia liturgii rzymskiej. Pozostawił też bogatą spuściznę literacką, m.in.: Dialogi, Regułę pasterzowania, Sakramentarz, Homilie i Listy, dzięki którym otrzymał chwalebny tytuł doktora Kościoła. Opiekował się mieszkańcami Rzymu, zwłaszcza ubogimi i chorymi, co ujawniło się szczególnie podczas zarazy w Rzymie (590), która to ustąpiła po odprawieniu pokutnej procesji, zarządzonej przez papieża.
Św. Grzegorz I zmarł 12 marca 604. Pochowano go w pobliżu zakrystii Bazyliki watykańskiej, a pięćdziesiąt lat później uroczyście przeniesiono relikwie do wnętrza Bazyliki. Potomni nadali św. Grzegorzowi przydomek Wielki. Wspomnienie papieża obchodzono początkowo 12 marca, obecnie - po reformie liturgii dokonanej na Soborze Watykańskim II - obchodzone jest 3 września (dzień konsekracji na biskupa Rzymu).
- W ikonografii św. Grzegorz I Wielki jest przedstawiany w stroju papieskim, a nad jego głową unosi się gołębica symbolizująca Ducha Świętego. Dodatkowymi atrybutami są: anioł, trzy krwawiące hostie, krzyż pontyfikalny, model kościoła, otwarta księga lub zwinięty zwój, a także parasol papieski.
- Jest patronem uczniów, studentów, nauczycieli, chórów szkolnych, piosenkarzy i muzyków.
- Od św. Grzegorza Wielkiego pochodzi zwyczaj mszy gregoriańskich, czyli 30 mszy świętych odprawianych przez kolejne 30 dni w intencji zmarłej osoby.
- Wspomnienie liturgiczne przypada 3 września.
Bibliografia
K. Dopierała, Księga papieży, Kraków 1996; Z. Zieliński, Dzieje papieży, Warszawa 1995; R. Fischer-Wollpert, Leksykon papieży, Kraków 1998; P. Johnson, Papiestwo. XX wieków historii, Warszawa 1998; W. Zaleski, Święci na każdy dzień, Warszawa 1998.