Boromeuszki w Mikołowie

Siostry boromeuszki przybyły do Mikołowa 07.11.1896 r. Powierzono im troskę o chorych oraz naukę dziewcząt w wieku pozaszkolnym praktycznych zajęć domowych. Jednym z zaangażowanych w sprowadzenie do miasta sióstr był ks. Józef Grunt. Pierwszymi posłanymi do Mikołowa były: s. Amanda Reiman, przełożona (imię chrzestne Teresa, ur. 23.08.1850 Miłowice, pow. prudnicki, profesja zakonna 31.08.1872, zm. 13.10.1916 Trzebnica), s. Ignacja Brauner (imię chrzestne Teresa, ur. 29.05.1862 Piątkowice, pow. nyski, profesja zakonna 13.11.1890, zm. 13.07.1910 Trzebnica), s. Gislena Kotula (imię chrzestne Marta, ur. 11.06.1874 Królewska Huta, profesja zakonna 24.11.1898, zm. 25.11.1941 Rybnik). Do realizacji zleconych siostrom zadań miał służyć nowowybudowany budynek klasztorny, powierzony opiece św. Józefa (niem. St. Josef-Stift). Przyjmowanie w nim chorych oraz dzieci w ochronce datuje się na czerwiec 1901 r. Rok później otwarto działalność tzw. szkoły gospodarstwa domowego. Już wkrótce pierwotny budynek został rozbudowany o tzw. „Dom Marii”, (niem. Maria-Hilf-Stift, 1904 r.). Do nowej części przeniesiono działalność pedagogiczną wraz z internatem dla dziewcząt (tzw. Pensjonat). Stopniowo wzrastała liczba sióstr we wspólnocie (12 osób w 1908 r.). W trosce o coraz lepsze warunki opieki nad chorymi, w latach 1912-1913, powstał osobny budynek z przeznaczeniem dla zakaźnie chorych. Kolejna rozbudowa szpitala miała miejsce na przełomie lat 20. i 30. XX w. Zakupiono wówczas sąsiedni dom Konstantego Tyrola oraz zabudowano wolną przestrzeń pomiędzy dotychczasowym klasztorem a nabytym budynkiem. W ten sposób powstał nowy trzypiętrowy budynek szpitala, urządzony według ówczesnych najnowszych rozwiązań technicznych. W latach szkolnych 1931/32 – 1935/36, w pomieszczeniach dawnego domu Konstantego Tyrola mieściła się prywatna szkoła powszechna przy Zakładzie św. Józefa, którą prowadziły siostry. Nastąpił wzrost liczby sióstr we wspólnocie: z 21 osób w 1932 r. do 42 w 1934 r. Druga wojna światowa zawiesiła pedagogiczną działalność sióstr. Pomieszczenia pensjonatu przeznaczono dla chorych. Część szpitala zajęli ranni żołnierze. Boromeuszki pielęgnowały rannych żołnierzy także w prowizorycznym szpitalu urządzonym w gmachu gimnazjum księży salwatorianów. Ze względów bezpieczeństwa, w najtrudniejszym okresie wojny, siostry uzyskały pozwolenie kurii diecezjalnej na powstanie tam samodzielnej placówki (kwiecień 1944 r.). Z powodu niemożliwości powrotu sióstr do dotychczasowego domu generalnego zgromadzenia, który mieścił się w Rybniku (ewakuacja sióstr w lutym 1945 r. oraz zajęcie budynku przez Urząd Bezpieczeństwa), z dniem 01.07.1945 r. zarząd zgromadzenia oraz nowicjat przeniesiono do Mikołowa. Dla pracy zarządu oraz na cele formacji zakonnej przekształcono budynek dawnego pensjonatu. Poza tym, powojenna działalność sióstr w Mikołowie obejmowała pracę w szpitalu (upaństwowiony w 1949 r.), pielęgnację chorych w terenie, pracę w państwowym przedszkolu (do 1953 r.), katechizację (od lat 50. XX w.), pracę w parafii św. Wojciecha. Na przełomie lat 1987/88 powstał w Mikołowie drugi dom sióstr boromeuszek przy ul. Żwirki i Wigury.

Bibliografia

ASB Mikołów, Kroniki placówki Mikołów – Zakład św. Józefa, Dom generalny; Dokumentacja placówki Mikołów; Mikołów – szpital wojskowy 1944; Schematismus der Congregation der barmherzigen Schwestern vom hl. Carolus Borromäus. Mutterhaus Trebnitz, Dezember 1899, poz. 100, s. 28; Schematismus der Kongregation… 1908, cz. 1, poz. 100, s. 35; RDŚ 1932, poz. 20, s. 160; RDŚ 1934, poz. 19, s. 117; K. Prus, Z przeszłości Mikołowa i jego okolicy, Mikołów 1932, s. 349-355; G. Kasperek, Rozwój Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza w Polsce i jego działalność w latach 1923-1939, Lublin 1977, s. 365, 368-369; G. Kasperek, Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza w Mikołowie 1939-1947, Lublin 1997, s. 106, 150, 154, 213-214; R. Szendzielarz, B. Bromboszcz, Mikołów z perspektywy 150 lat, Mikołów 2009, s. 150-157, 161-162, 198-200, 299-302; H. Nocoń, Od początków szkolnictwa w Mikołowie do II wojny światowej, [w:] Mikołów. Monografia historyczna 1222-2022, t. 2, Katowice 2021, s. 154-261 (s. 241-244, 253 dot. boromeuszek); M. Dmetrecki, Działalność lecznicza sióstr boromeuszek w Mikołowie, [w:] Mikołowskie Zeszyty Historyczne, z. 2, Mikołów 2014, s. 60-71; M. Lipok-Bierwiaczonek, Pani Kobernicka, Mikołów 2017, s. 69-73 (dot. przedszkolanki s. Justy Ostrowskiej).