Bombas Ludwik

Bombas Ludwik (1892-1970), dziekan WP, duszpasterz polonijny

Urodził się 25 sierpnia 1892 we Lwowie w rodzinie Macieja i Anieli z d. Sawicka. Szkołę Powszechną im. Marii Magdaleny i IV Gimnazjum im. Jana Długosza kończył we Lwowie. Po egzaminie dojrzałości w 1911 roku wstąpił do Seminarium Duchownego we Lwowie, podejmując jednocześnie studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Lwowskiego (1911-1915). Po święceniach kapłańskich, które przyjął 27 czerwca 1915 w katedrze lwowskiej z rąk abpa Józefa Bilczewskiego, rozpoczął pracę duszpasterską jako wikariusz w przyfrontowej wówczas parafii w Złoczowie. Powołany wkrótce do służby wojskowej w armii austriackiej, został przydzielony do garnizonu w Wiedniu, gdzie jako kapelan obsługiwał szpitale wojenne.

Podjął studia na uniwersytecie w Wiedniu, na którym obronił pracę z zakresu teologii i uzyskał stopień doktora. Od listopada 1918 roku był kapelanem obrońców Lwowa, a następnie I Baonu 4 PP Legionów. We wrześniu 1919 roku został mianowany proboszczem garnizonu w Wilnie, gdzie wolne chwile poświęcał na uzupełnienie studiów na Uniwersytecie im. Stefana Batorego. Będąc proboszczem 1 Dywizji Legionów, towarzyszył polskim żołnierzom na szlaku bitewnym w 1920 roku. Wiosną 1921 roku powierzono mu parafię wojskową lwowskiego regionu, a niedługo potem obowiązki kapelana Lwowskiego Korpusu Kadetów, w którym przez 13 lat wychowywał przyszłych oficerów WP.

W 1934 roku został przeniesiony na Śląsk i mianowany administratorem wojskowej parafii w Katowicach, gdzie dał się poznać jako dobry organizator i budowniczy nowoczesnego wojskowego domu parafialnego. Od 1 września 1939 brał udział w kampanii wojennej jako kapelan Armii „Kraków-Śląsk", podczas której dostał się do niewoli niemieckiej. Po udanej ucieczce zorganizował zbieranie ze wszystkich pobojowisk na Zamojszczyźnie rannych żołnierzy polskich (ok 4000) i ich szpitalną pielęgnację. Ujęty ponownie przez Niemców i ścigany po ucieczce przez gestapo z Krakowa, przedostał się w lutym 1940 roku do Francji, gdzie na rozkaz biskupa polowego WP Józefa Gawliny objął funkcję dziekana 1 Dywizji Grenadierów, a następnie dziekana WP (równoznaczny ze stopniem pułkownika). Po dramatycznych walkach na polach Szampanii i Lotaryngii wraz z niedobitkami swej dywizji dostał się po raz trzeci do niewoli niemieckiej. Skierowany do obozu jenieckiego, w skromnych warunkach barakowych święcił 25-lecie kapłaństwa Mszą św., po której udało mu się zbiec w czasie konwojowania do Strasburga. Po licznych przejściach przybył w połowie listopada 1940 roku do Greenock w Szkocji, gdzie przydzielono go do dowództwa I Korpusu, a następnie w charakterze szefa duszpasterstwa - do Polskich Sił Powietrznych. Przydzielony z czasem do rekrutacyjnej grupy, objeżdżał w 1941 roku polskie skupiska w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych.

Po powrocie do Szkocji w 1942 roku został szefem duszpasterstwa I Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w Szkocji w charakterze dziekana. W latach 1946-1948 był w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia (PKPR) naczelnym kapelanem. Zdemobilizowany z PKPR, pozostał w Szkocji w charakterze zwykłego duszpasterza, mimo iż zaproponowano mu jedną z największych polskich parafii w London w Kanadzie. W tej sytuacji kard. August Hlond mianował go najpierw wikariuszem generalnym księży polskich w Szkocji, a 4 października 1948 tamże rektorem Polskiej Misji Katolickiej. Do 1950 roku duszpasterzował w polskiej parafii w Edynburgu, gdzie zorganizował i prowadził Akademickie Stowarzyszenie Veritas, Sodalicję Mariańską, Koło Powołań (Róże) oraz Koło Młodzieży.

Za męstwo na polu walki, ofiarność i poświęcenie w pełnieniu obowiązków kapelańskich w najcięższych nawet warunkach był wielokrotnie odznaczany: w latach 1918-1919 dwukrotnie nadano mu Krzyż Walecznych, ponadto w kampanii wrześniowej (1939) i francuskiej (1940) otrzymał jeszcze trzy razy to odznaczenie i Croix de Guerre, a w 1952 roku odznaczony został Komandorią Orderu „Polonia Restituta". Biskup polowy WP Józef Gawlina za wybitne zasługi na polu wojskowego duszpasterstwa oraz kaznodziejstwa nadał mu w 1940 roku przywilej używania rokiety, kanonickiego mantoletu i noszenia pierścienia. W 1957 roku Stolica Apostolska w uznaniu wielkich zasług w służbie Kościoła mianowała go prałatem domowym Jego Świątobliwości, a w 1965 roku protonotariuszem apostolskim „ad instar", natomiast bp Władysław Rubin, delegat Prymasa Polski do opieki nad emigracją i uchodźstwem polskim, włożył mu uroczyście infułę podczas wielkiej pielgrzymki szkockiej Polonii do Sanktuarium Maryjnego w Carfin (sierpień 1965). W 1969 roku z powodu słabego zdrowia poprosił o zwolnienie go ze stanowiska rektora Misji. Zmarł 29 marca 1970 w Edynburgu, gdzie został pochowany na miejscowym cmentarzu.

Bibliografia

J. Black, Militarseelsorge in Polen, Stuttgart 1981, s. 147; S. Podlewski, Wierni Bogu i Ojczyźnie, Warszawa 1971, s. 202, 221; W. Staniszewski, Bombas Ludwik, EK, t. 2, 1976 kol. 775-776 [bibliogr.]; Śp. ks. inf. Ludwik Bombas, „Duszpasterz Polski Zagranicą" R. 21: 1970 nr 4, s. 331-334; Udział kapelanów wojskowych w drugiej wojnie światowej, pod red. J. Humeńskiego, Warszawa 1984, s. 10, 11, 18, 19; J. Pater, Bombas Ludwik (biogram), Słownik biograficzny, s. 41-42.