Biela Teofil

Biela Teofil (1897-1939), działacz plebiscytowy, naczelnik gminy

pomnik Powstańców w Czuchowie, lata 30.

Urodził się 15 kwietnia 1897 w Zaborzu. Ukończył szkołę ludową w Czuchowie. Znalazł zatrudnienie na kopalni „Dębieńsko”, a po uzupełnieniu wykształcenia podjął pracę na poczcie. Wcielony w 1916 roku do wojska najpierw pełnił służbę zastępczą w Fabryce Materiałów Wybuchowych „Lignoza” w Krywałdzie, a w maju 1918 roku został wysłany na front. 28 lutego 1919 wstąpił do POW GŚl. i następnie zorganizował komórkę tej organizacji w Czuchowie. Należał do czerwieńskiego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Podczas I powstania walczył na terenie Rybnika, a po jego upadku przedostał się na teren Zagłębia Dąbrowskiego. Tam zgłosił się do armii i w 1920 roku wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Zdemobilizowany, uczestniczył w II powstaniu śląskim. Został dowódcą kompanii, która prowadziła walki na terenie Czerwionki i Dębieńska. Podczas jednej z potyczek został ranny. W okresie plebiscytowym Teofil Biela dowodził oddziałem obrony polskich wieców i zebrań. Podczas III powstania został dowódcą I batalionu 13 Pułku Wojsk Powstańczych (tzw. pułku żorskiego), który najpierw toczył walki w rejonie kopalni „Dębieńsko” i Czerwionce, a potem zabezpieczał linię frontu od Dziergowic do Bierawy. Po zakończeniu okresu powstań był etatowym pracownikiem Związku Byłych Powstańców. 15 lutego 1923 wstąpił w szeregi policji województwa śląskiego, a 1 października tego roku znalazł zatrudnienie w Urzędzie Akcyz i Monopoli. W latach 1927-1939 pozostawał naczelnikiem urzędu okręgowego oraz gminy Czuchów. W przededniu rozpoczęcia wojny został dowódcą II batalionu rybnickiego OOP. Został aresztowany i osadzony w obozie przejściowym w Nieborowicach. Zginął podczas tzw. „krwawej nocy” – z 5 na 6 września 1939. Został odznaczony Krzyżem Orderu Virtuti Militari V klasy, Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi, Gwiazdą Górnośląską i pośmiertnie – 27 września 1947 – Śląskim Krzyżem Powstańczym.

Bibliografia

I. Libura, Z dziejów domowych powiatu. Gawęda o ziemi rybnickiej, Opole 1984, s. 259-262; A. Żukowski, A. Gudzik, Szlakami Zielonego Śląska 1, Czerwionka-Leszczyny 2010, s. 58-58; A. Gudzik, Czuchów, Czerwionka-Leszczyny 2006, s. 54 i 63-66; Taż, Nie pokryje ich mgła zapomnienia, „Kurier” 1995, nr 61/95, s.7; L. Piechoczek, Powiat rybnicki w czasie powstań śląskich, Rybnik 1934, s. 33-34; Encyklopedia powstań śląskich, red. F. Hawranek, Opole 1982, s.43; A. Stępniak, Teofil Biela (hasło), [w:] Śląski słownik biograficzny, red. M. Fazan, F. Serafin, Katowice 1999, s. 28-29; L. Musiolik, Rybniczanie. Słownik biograficzny, Rybnik 2000, s. 19-20.