Biłko Leopold

Biłko Leopold (1892-1955)

Urodził się 15 października 1892 w Końskiej na Śląsku Cieszyńskim i był synem nauczyciela Józefa Biłki, zamieszkałego w późniejszych latach w Rychwałdzie. W Cieszynie Leopold uczęszczał do gimnazjum polskiego i tam 10 lipca 1911 zdał maturę. W latach studiów teologicznych w Wyższym Seminarium Duchownym w Widnawie był organizatorem licznych imprez w gronie teologów polskich.

Po przyjęciu święceń kapłańskich 26 lipca 1915 był wikarym od dnia 1 sierpnia 1915 w Dziedzicach, a od 1 sierpnia 1917 w Cieszynie. Jako utalentowany muzyk pracował tutaj poza zajęciami duszpasterskimi nad ustaleniem jednolitych melodii pieśni religijnych i wydał drukiem Nuty do jasełek śląskich oraz Melodie antyfon, psalmów i pieśni pogrzebowych. Był wybitnym społecznikiem. Na prośbą Wydziału „Dziedzictwa bł. Jana Sarkandra dla ludu polskiego na Śląsku” zwolnił go cieszyński wikariat generalny od pracy parafialnej, aby mógł zgodnie z uchwałą „Dziedzictwa" z dnia 11 czerwca 1919 rozproszone po Śląsku Cieszyńskim polskie stowarzyszenia i związki katolickie zrzeszyć we wspólny Sekretariat Generalny Towarzystw Kulturalno-Oświatowych z siedzibą w Cieszynie. W złożonym 18 marca 1922 obszernym sprawozdaniu zestawił ks. Biłko wyniki swej organizacyjnej pracy. Toteż już 22 maja 1921 kard. Dalbor, prymas polski, prosił cieszyński wikariat generalny, aby udzielił ks. Biłce bezterminowego urlopu, gdyż chciał mu powierzyć stanowisko kierownicze w „Centrali Zjednoczonych Stowarzyszeń Młodzieży Polskiej" z siedzibą w Poznaniu. Za zgodą przełożonych ks. Biłko 1 kwietnia 1922 przeniósł się do Poznania i został tam dyrektorem Katolickiego Związku Młodzieży Męskiej i Żeńskiej. W 1934 roku został obdarzony godnością szambelana papieskiego. Na własną prośbę odwołany 1 grudnia 1938 z zajmowanego dotąd stanowiska został tymczasowym referentem cieszyńskiego wikariatu generalnego. 1 stycznia 1939 objął obowiązki proboszcza w Karwinie.

Po napadzie hitlerowskim, został aresztowany 19 września 1939, przewieziony 4 października do więzienia w Rawiczu, 16 października do Buchenwaldu, 8 marca 1940 do Mauthausen, a 8 grudnia do Dachau. Wszędzie słowem i przykładem podtrzymywał na duchu współwięźniów braci świeckich i duchownych, choć sam bardzo cierpiał, zwłaszcza w czasie doświadczeń medycznych. 29 kwietnia 1945 został uwolniony z obozu w Dachau i wrócił do swojej parafii w Karwinie. Zajął się pracą duszpasterską. W 1950 roku został aresztowany "za żarliwie i nieustępliwe zaangażowanie w sprawy polskiego Kościoła w Karwinie". Odnowił i ozdobił kościół parafialny, dla którego wybitny artysta śląski J. Wałach wykonał głośne obecnie „głowy karwińskie".

Przez krótki czas pełnił funkcję prezesa Towarzystwa i Wydawnictwa „Dziedzictwo bł. Jana Sarkandra" w Cieszynie. Wydał tam swój wznowiony modlitewnik Chwalmy Pana i Wyrąbany chodnik Gustawa Morcinka, z którym był od dawna zaprzyjaźniony. Swoje artykuły publikował w czasopismach „Zaranie Śląskie", „Tygodnik Warszawski", „Tygodnik Powszechny", „Homo Dei" i „Gość Niedzielny". W Orłowej wydawał czasopismo „W obronie prawdy" i kalendarze pod tym samym tytułem. Interesował się dziejami i literaturą Śląska, w swojej dużej bibliotece naukowej miał osobny dział „Silesiana". Na podstawie źródeł historycznych opracował nie wydaną jeszcze rozprawę Ofiary wojny parafii jabłonkowskiej (1953). Jego działalność przerwała nagła śmierć na zawał serca 17 maja 1955 w Orłowej. Tam też został pochowany.

Bibliografia

AAKat, Akta personalne ks. Leopolda Biłko; Schematyzm (1927-1958); M. Banaszak, Biłko Leopold (hasło), [w:] Słownik biograficzny, s. 33-35; M. Banaszak, Biłko Leopold (hasło), [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 2, kol. 564; M. Banaszak, J. Mandziuk, Biłko Leopold (hasło), [w:] SPTK, t. 5, s. 113-118 (tam bibliografia); Golec, Bojda, Słownik, t. 1, s. 38; Korespondencja, s. 134, 138, 160; Martyrologium, s. 166-168; Mierzwa, Działalność wydawnicza, s. 142; Myszor, Historia diecezji, s. 258; Wichura-Zajdel, Z dziejów, s. 99, 103, 107, 157, 177, 183-184, 187, 189-190; WD 1931, nr 10, s. 122; WD 1972, nr 11, s. 258-259; Macała, Duszpasterstwo a narodowość wiernych, s. 108. List G. Morcinka do J. Kuglina z dnia 16 IX 1950 - informacja użyczona przez prof. K. Heska-Kwaśniewicz.