Bertram Adolf
Bertram Adolf (1859-1945), biskup wrocławski, kardynał
Następcą kard. Georga Koppa został Adolf Bertram (1859-1945). Połowę swojego życia związany był z diecezją Hildesheim. Studia teologiczne ukończył w Würzburgu i Monachium. Święcenia kapłańskie przyjął w 1881 roku. Doktorat teologii obronił w 1883 roku w Würzburgu, a prawa kanonicznego w 1884 roku w Rzymie. Systematycznie piął się po szczeblach kariery kościelnej: kanonik kapituły katedralnej w Hildesheim (1894), wikariusz generalny (1905), wreszcie w 1906 roku został biskupem Hildesheim, a po śmierci kard. Georga Koppa w 1914 roku został ustanowiony biskupem wrocławskim w wyniku zdecydowanego nacisku władz pruskich. Władze pruskie widziały w nim człowieka, który - w przeciwieństwie do kard. Koppa - nie będzie tak mocno zaangażowany politycznie, ale skłonny do kompromisu i z pewnością będzie uwzględniał interesy państwa, i co nie było bez znaczenia także - partii Centrum. Biskup z Hildesheim wygrał wybory z sufraganem wrocławskim Karlem Augustinem, który w pierwszej turze wyborów otrzymał od 17 głosujących kanoników 12 głosów. W drugiej turze wobec faktu, że rząd pruski faktycznie nie dał kapitule żadnego „wyboru” forsując tylko jednego kandydata, kapituła zrezygnowała ze swego kandydata, czyli biskupa Augustina, i w decydującej turze „wyborów” bp Adolf Bertram otrzymał 15 głosów na 17 uprawnionych do głosowania.
Biskup Adolf Bertram przejmował rządy w bardzo trudnym czasie zarówno dla Niemiec, dla Kościoła katolickiego, jak i dla Śląska. Rozpoczynała się I wojna światowa, która przyniosła niebawem w efekcie upadek Niemiec i podział diecezji wrocławskiej. W niemieckiej historiografii zwraca się uwagę na to, że Bertram świadomie wycofał się z działalności politycznej, zachowywał pełną lojalność w stosunku do władz państwowych, a z drugiej jednak strony nie potrafił dostosować się do zmieniających się stosunków politycznych. Ta ostatnia jednak uwaga odnosi się szczególnie do sytuacji po przejęciu władzy przez reżim narodowo – socjalistyczny. W stosunku do planu budowy odrębnej administracji kościelnej na terenach przyznanych po plebiscycie Polsce był pełen rezerwy. Nie mógł i nie chciał przeciwstawiać się decyzjom Stolicy Apostolskiej, chociaż szukał możliwości utrzymania status quo na Górnym Śląsku, który dla diecezji wrocławskiej był bardzo ważnym zapleczem duszpasterskim. W stosunku do ks. Augusta Hlonda – administratora apostolskiego na Górnym Śląsku był pełen rezerwy. Obydwaj hierarchowie kościelni utrzymywali ze sobą kontakty, w miarę potrzeb, jakie przynosiło życie.
Bibliografia
Im Dienste der Wahrheit und der Liebe! Adolf Kardinal Bertram Erzbischof von Breslau 1914-1939, Breslau 1939; Werner Marschall, Kardinal Bertram und das Bistum Breslau in der Zeit der Weimarer Republik, Oberschlesisches Jahrbuch 17 (2001), s. 137-150; tenże, Adolf Kardinal Bertram als Fürstbischof und der Erzbischof von Breslau 1914-1945, [w:] Adolf Kardinal Bertram sein Leben und Wirken auf dem Hintergrund der Geschichte seiner Zeit, Teil. I. Beiträge, hrsg. von B. Stasiewski, Köln Weimar Wien 1992; J. Pater, Bertram Adolf (hasło),[w:] Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, red. M. Pater, Katowice 1996, s. 25-27; Antonia Leugers-Scherzberg, Die Wahl Adolf Bertrams zum Fürstbischof von Breslau im Jahr 1914. Ein Schritt zur Entpolitisierung des Bischofsamtes in Preußen, ASKG 47/48 (1989-90).
Cd:
czytaj: Ludność | Powrót do spisu treści
| |||||||||||||
| |||||