Św. Urban

Z e-ncyklopedia

Św. Urban I (zm. 230), papież

Urban wola-sl2.jpg

Urban, syn Poncjana, był z pochodzenia Rzymianinem. Wybrany został w 222 roku jako szesnasty z kolei (nie wliczając św. Piotra) zwierzchnik Kościoła.

Jego imię (łac. urbanus) oznacza miejski, mieszkaniec miasta, kulturalny, obyty. Papieży, którzy nosili to imię było ośmiu w historii, trzech z nich ogłoszono błogosławionymi lub świętymi. O rządach Urbana I niestety wiemy niewiele. Z Passio św. Cecylii oraz z Acta męczeństwa Urbana, które powstały w IX w. nie da się wydobyć prawie żadnych danych historycznych.

Choć historia milczy na jego temat, stał się on bohaterem kilku legendarnych opowieści. Jedna z nich wspomina św. Cecylię. W jej domu Urban miał ochrzcić ok. 400 katechumenów. Dzięki niemu mieli nawrócić się także jej mąż Walerian i brat Tyburcjusz. Według innej papież miał wydać rozporządzenie, według którego podczas Mszy św. powinny być używane kielichy i pateny ze złota lub srebra. Mało prawdopodobne wydaje się to, że jest autorem encykliki skierowanej do wszystkich chrześcijan. Znany jest również z tego, że miał zlecić św. Hipolitowi specjalne zadanie, mianowicie ustalenie daty obchodzenia Wielkanocy. Hipolit wyznaczył ją na pierwszą niedzielę po wiosennej pełni księżyca. Uwiecznił to w traktacie pt. Obliczenie daty Paschy.

Urban I zginął śmiercią męczeńską w 230 roku w Rzymie. Według Martyrologium św. Hieronima z V w. został on pochowany w katakumbach Kaliksta. Znaleziono tam płytę grobową, na której widniało jego imię zapisane greckimi literami.

W wiekach średnich papież Urban był jednym z najbardziej popularnych świętych. Jego imię jest również znane w Polsce i to już od późnego średniowiecza. Występuje do dziś, choć jest rzadko nadawane. W jego dzień błogosławiono pola. Kult świętego dotarł też na Górny Śląsk poprzez rytuał wrocławski. Za czasów innych papieży Urbanów były wznoszone liczne kościoły pod wezwaniem św. Urbana. Szczególnie błogosławieni Urban II i Urban V popierali kult swojego poprzednika. Opactwo benedyktyńskie w Erstein w Alzacji od roku 849 chlubiło się rzekomym posiadaniem relikwii tegoż świętego.

Święty Urban jest patronem: właścicieli winnic, winnej latorośli, ogrodników, rolników, dobrych urodzajów. W Niemczech także uznawany jest za świętego strzegącego pól i chroniącego przed burzami oraz zapobiegającego opilstwu i artretyzmowi. Podczas obchodów jego święta wiele razy dochodziło do nieprzyjemnych sytuacji, które były wynikiem wypicia przez uczestników tych spotkań zbyt dużej ilości alkoholu. Władze państwowe i kościelne musiały interweniować i zakazać spożywania tego wykwintnego trunku ponad miarę. Stało się tak np. w Bawarii w 1611 roku. Gdy Urban I sprawował swoją posługę w Kościele, nie było w tym czasie prześladowań chrześcijan. Powoli zaczęły zanikać poglądy adopcjanistów i montanistów. Kościół miał już ugruntowaną pozycję w Rzymie i w całym imperium. Zaczęła się rozwijać sztuka chrześcijańska. Powoli język łaciński zaczął wypierać język grecki. Panowała wtedy dynastia Sewerów. Cesarz Aleksander Sewer był dość przyjaźnie nastawiony do chrześcijan. Można więc orzec, że pontyfikat Urbana I przebiegł dość spokojnie, gdyby nie fakt, że od roku 217 chrześcijańską gminę w Rzymie dręczyła schizma. Wywołał ją Hipolit, jeden z najwybitniejszych greckich pisarzy kościelnych. Część gminy wybrała go w tym samym czasie na biskupa Rzymu, co Kaliksta. Został więc pierwszym w historii antypapieżem. Stanowczo protestował, gdy Kalikst złagodził dyscyplinę pozwalając na rozgrzeszanie cudzołóstwa i innych grzechów ciężkich, popełnionych po odbyciu pokuty. Niewiele dziś wiemy na temat stosunków, jakie panowały między Urbanem I a Hipolitem.

  • W ikonografii przedstawia się go w pontyfikalnych szatach i w tiarze. Jego atrybutami są: kielich, krucyfiks, księga, miecz, winne grono na księdze.
  • Wspomnienie liturgiczne przypada 19 maja.
  • Wizerunek Urbana I został uwieczniony w herbie i na sztandarze gminy Kobiór.

Parafie pod wezwaniem Urbana I na terenie archidiecezji katowickiej

Bibliografia

Encyklopedia katolicka, KUL, Lublin, 2013, t. XIX, s. 1379; H. Fros, F. Sowa, Twoje imię, przewodnik onomatyczno - hagiograficzny, WAM, Kraków, 2000, s. 514-515; H. Stadler, Leksykon papieży i soborów, oficyna Panda, Warszawa, 1992, s. 295; K. Dopierała, Księga papieży, Pallottinum, 1996, s. 19-20; P. Johnson, Papiestwo XX wieków historii, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa, 1998, s. 31-32; Al. Niewęgłowski, Leksykon świętych, PWN, Warszawa, 1998, s. 79.